MAD-ASSEMBLER INSTRUKCJA

Przełącznik -u wyświetli etykiety które nie zostały użyte w programie.

Kody wyjścia

3 = bad parameters, assembling not started
2 = error occured
0 = no errors

Komunikaty ostrzeżenia nie powodują zmiany wartości kodu wyjścia.

Struktura pliku LST

Format listingu nie odbiega od tego znanego z XASM, jedyną zmianą jest dodanie przed adresem, numeru wirtualnego banku pamięci (pod warunkiem że numer banku <>0). Więcej o wirtualnych bankach w rozdziale Banki pamięci.

     3
     4 = 01,9033		obraz equ $9033
     5 = 01,00A0		scr1 equ $a0
     6
     7
     8 01,2000 EA		main nop

Struktura pliku LAB

Podobnie jak w przypadku XASM, w pliku *.LAB przechowywane są informacje na temat etykiet które wystąpiły w programie.

W sumie są to trzy kolumny:

Pierwsza kolumna to numer wirtualnego banku przypisany do etykiety (jeśli bank <>0)

Druga kolumna to wartość etykiety.

Trzecia kolumna to nazwa etykiety.

Numery wirtualnych banków przypisane do etykiety o wartościach >= $FFF9 mają specjalne znaczenie:

 $FFF9   etykieta parametru procedury zdefiniowanej przez dyrektywę .PROC
 $FFFA   etykieta tablicy zdefiniowanej przez dyrektywę .ARRAY
 $FFFB   etykieta danych strukturalnych zdefiniowanej przez pseudo rozkaz DTA STRUCT_LABEL
 $FFFC   etykieta symbolu Sparta DOS X - SMB
 $FFFD   etykieta makra zdefiniowanego przez dyrektywę .MACRO
 $FFFE   etykieta struktury zdefiniowanej przez dyrektywę .STRUCT
 $FFFF   etykieta procedury zdefiniowanej przez dyrektywę .PROC

Specjalne znaczenie w nazwach etykiet mają znaki:

etykieta zdefiniowana w makrze (dwa dwukropki) ::

znak kropki '.' rozdziela nazwę struktury (.MACRO, .PROC, .LOCAL, .STRUCT) od nazwy pola w strukturze

Wartość liczbowa, która występuje po :: oznacza numer wywołania makra.

Mad-Assembler v1.4.2beta by TeBe/Madteam
Label table:
00	0400	@STACK_ADDRESS
00	00FF	@STACK_POINTER
00	2000	MAIN
00	2019	LOOP
00	201C	LOOP::1
00	201C	LHEX
00	0080	LHEX.HLP
00	204C	LHEX.THEX
00	205C	HEX
00	205C	HEX.@GETPAR0.LOOP
00	2079	HEX.@GETPAR1.LOOP

Struktura pliku H

Nie jestem pewien czy wszystko z tym plikiem jest OK, ale Eru chciał żeby coś takiego było więc jest :) Ma on być pomocny przy łączeniu ASM-a z CC65, czyli portem C dla małego Atari. Jego zawartość może wyglądać tak (przykładowy plik TEST.ASM):

#ifndef _TEST_ASM_H_
#define _TEST_ASM_H_

#define TEST_CPU65816 0x200F
#define TEST_CPU6502 0x2017
#define TEST_TEXT6502 0x201F
#define TEST_TEXT65816 0x2024

#endif

MAKRO ROZKAZY

 REQ, RNE, RPL, RMI, RCC, RCS, RVC, RVS

 SEQ, SNE, SPL, SMI, SCC, SCS, SVC, SVS

 JEQ, JNE, JPL, JMI, JCC, JCS, JVC, JVS

 ADD, SUB

 ADB, SBB

 ADW, SBW

 PHR, PLR

 INW, INL, IND, DEW, DEL, DED

 MVA, MVX, MVY

 MWA, MWX, MWY

 CPB, CPW, CPL, CPD

Zadaniem makro rozkazów jest skrócenie czasu pisania programu i samego listingu. Makro rozkazy zastępują grupy często powtarzających się mnemoników.

`REQ, RNE, RPL, RMI, RCC, RCS, RVC, RVS`

W/w makro rozkazy swoimi nazwami nawiązują do odpowiednich mnemoników 6502, odpowiednio BEQ, BNE, BPL, BMI, BCC, BCS, BVC, BVS. Posiadają dodatkową właściwość jaką jest skok do poprzednio asemblowanej instrukcji, np.:

   lda:cmp:req 20           ->      lda 20
                            -> wait cmp 20
                            ->      beq wait

   ldx #0                   ->      ldx #0 
   mva:rne $500,x $600,x+   -> loop lda $500,x
                            ->      sta $600,x
                            ->      inx
                            ->      bne loop

`SEQ, SNE, SPL, SMI, SCC, SCS, SVC, SVS`

   lda #40         ->       lda #40
   add:sta  $80    ->       clc
   scc:inc  $81    ->       adc $80
                   ->       sta $80
                   ->       bcc skip
                   ->       inc $81
                   ->  skip

`JEQ, JNE, JPL, JMI, JCC, JCS, JVC, JVS`

 jne dest   ->  beq *+4
            ->  jmp dest

Jeśli skok jest krótki (zakres -128..+127) wówczas MADS użyje krótkiego skoku, odpowiednio BEQ, BNE, BPL, BMI, BCC, BCS, BVC, BVS.

`ADD, SUB`

W/w makro rozkazy realizują odpowiednio zwiększenie/zmniejszenie bajtu pamięci bez zapisywania wyniku (wynik w akumulatorze CPU).

  ADD -> CLC         SUB -> SEC
      -> ADC ...         -> SBC ...

`ADB, SBB`

W/w makro rozkazy realizują odpowiednio zwiększenie/zmniejszenie bajtu pamięci z zapisaniem wyniku.

  ADB SRC #$40 -> LDA SRC       ADB A B C  -> LDA A
               -> CLC                      -> CLC
               -> ADC #$40                 -> ADC B
               -> STA SRC                  -> STA C

  SBB SRC #$80 -> LDA SRC       SBB A B C  -> LDA A
               -> SEC                      -> SEC
               -> SBC #$80                 -> SBC B
               -> STA SRC                  -> STA C

`ADW, SBW`

W/w makro rozkazy realizują odpowiednio zwiększenie/zmniejszenie słowa pamięci z zapisaniem wyniku.

  ADW SRC #$40 -> CLC             ADW A B C  -> CLC
               -> LDA SRC                    -> LDA A
               -> ADC #$40                   -> ADC B
               -> STA SRC                    -> STA C
               -> SCC                        -> LDA A+1
               -> INC SRC+1                  -> ADC B+1
                                             -> STA C+1

  ADW SRC #$40 SRC -> CLC
                   -> LDA SRC
                   -> ADC #$40
                   -> STA SRC
                   -> LDA SRC+1
                   -> ADC #$00
                   -> STA SRC+1
                                             
  SBW SRC #$4080 -> SEC           SBW A B C  -> SEC
                 -> LDA SRC                  -> LDA A
                 -> SBC <$4080               -> SBC B
                 -> STA SRC                  -> STA C
                 -> LDA SRC+1                -> LDA A+1
                 -> SBC >$4080               -> SBC B+1
                 -> STA SRC+1                -> STA C+1

`PHR, PLR`

W/w makro rozkazy swoimi nazwami nawiązują do odpowiednich mnemoników 6502, odpowiednio PHA, PLA, realizują odkładanie na stosie i zdejmowanie ze stosu rejestrów A,X,Y.

  PHR  -> PHA         PLR  -> PLA
       -> TXA              -> TAY
       -> PHA              -> PLA
       -> TYA              -> TAX
       -> PHA              -> PLA

`INW, INL, IND, DEW, DEL, DED`

Makro rozkazy INW, INL, IND realizują zwiększenie odpowiednio słowa pamięci (.WORD), długiego słowa pamięci (.LONG), podwójnego słowa pamięci (.DWORD).

Makro rozkazy DEW, DEL, DED realizują zmniejszenie odpowiednio słowa pamięci (.WORD), długiego słowa pamięci (.LONG), podwójnego słowa pamięci (.DWORD) i wykorzystują w tym celu akumulator CPU (zawartość akumulatora ulega zmianie po wykonaniu makro rozkazów DEW, DEL, DED).

    inw dest  ->       inc dest    ->   inc dest
              ->       bne skip    ->   sne
              ->       inc dest+1  ->   inc dest+1
              ->  skip             ->

    dew dest  ->       lda dest    ->   lda dest
              ->       bne skip    ->   sne
              ->       dec dest+1  ->   dec dest+1
              ->  skip dec dest    ->   dec dest

`MVA, MVX, MVY`

Makro rozkazy MVA, MVX, MVY służą do przenoszenia bajtów (.BYTE) pamięci przy pomocy rejestrów CPU odpowiednio A, X, Y. Użycie opcji OPT R+ pozwala na potencjalne skrócenie kodu wynikowego dla następujących po sobie makro rozkazów MVA, MVX, MVY.

    lda src    ->  mva src dst
    sta dst    ->

    ldy $10,x  ->  mvy $10,x $a0,x
    sty $a0,x  ->

    ldx #$10   ->  mvx #$10 dst
    stx dst    ->

`MWA, MWX, MWY`

Makro rozkazy MWA, MWX, MWY służą do przenoszenia słów (.WORD) pamięci przy pomocy rejestrów CPU odpowiednio A, X, Y. Użycie opcji OPT R+ pozwala na potencjalne skrócenie kodu wynikowego dla następujących po sobie makro rozkazów MWA, MWX, MWY.

    ldx <adr    ->  mwx #adr dst
    stx dst     ->
    ldx >adr    ->
    stx dst+1   ->

    mwa #0 $80  ->  lda #0           mwy #$3040 $80  ->  ldy <$3040
                ->  sta $80                          ->  sty $80
                ->  sta $81                          ->  ldy >$3040
                                                     ->  sty $81

    mwa ($80),y $a000,x  ->  lda ($80),y
                         ->  sta $a000,x
                         ->  iny
                         ->  lda ($80),y
                         ->  sta $a001,x

`CPB, CPW, CPL, CPD`

Makro rozkazy CPB, CPW, CPL, CPD realizują porównanie wartości odpowiednich typów, odpowiednio .BYTE, .WORD, .LONG, .DWORD.

 cpw temp #$4080
 bcc skip

 cpd v0 v1
 beq skip

PSEUDO ROZKAZY

 IFT [.IF] expression
 ELS [.ELSE]
 ELI [.ELSEIF] expression
 EIF [.ENDIF]
 
 ERT ERT 'string'["string"] | ERT expression

 label EQU expression
 label  =  expression

 label SET expression
 
 label EXT type

 OPT [bcfhlmorst][+-]
 ORG [[expression]]address[,address2]
 INS 'filename'["filename"][*][+-value][,+-ofset[,length]]
 ICL 'filename'["filename"]
 DTA [abfghltvmer](value1,value2...)[(value1,value2...)]
 
 DTA [cd]'string'["string"]
 RUN expression
 INI expression
 END [.EN]

 SIN (centre,amp,size[,first,last])
 COS (centre,amp,size[,first,last])
 
 RND (min,max,length)

 :repeat

 BLK N[one] X
 BLK D[os] X
 BLK S[parta] X
 BLK R[eloc] M[ain]|E[xtended]
 BLK E[mpty] X M[ain]|E[xtended]
 BLK U[pdate] S[ymbols]
 BLK U[pdate] E[xternal]
 BLK U[pdate] A[dress]
 BLK U[pdate] N[ew] X 'string'

 label SMB 'string'

 NMB
 RMB
 LMB #expression

Czyli w większości po staremu, chociaż parę zmian zaszło. W przypadku cudzysłowów można używać ' ' lub " ". Oba rodzaje cudzysłowów traktowane są jednakowo z wyjątkiem adresowania (dla '' zostanie wyliczona wartość ATASCII znaku, dla "" zostanie wyliczona wartość INTERNAL znaku).

`BLK`

 BLK N[one] X                    - blok bez nagłówków, licznik programu ustawiany na X

 BLK D[os] X                     - blok DOS-a z nagłówkiem $FFFF lub bez nagłówka gdy
                                   poprzedni taki sam, licznik programu ustawiany na X

 BLK S[parta] X                  - blok o stałych adresach ładowania z nagłówkiem $FFFA,
                                   licznik programu ustawiany na X

 BLK R[eloc] M[ain]|E[xtended]   - blok relokowalny umieszczany w pamięci MAIN lub EXTENDED

 BLK E[mpty] X M[ain]|E[xtended] - blok relokowalny rezerwujący X bajtów w pamięci MAIN lub EXTENDED
                                   UWAGA: licznik programu jest natychmiastowo zwiększany o X bajtów

 BLK U[pdate] S[ymbols]          - blok aktualizujący w poprzednich blokach SPARTA lub
                                   RELOC adresy symboli SDX

 BLK U[pdate] E[xternal]         - blok aktualizujący adresy etykiet external (nagłówek $FFEE)
                                   UWAGA: nie dotyczy Sparta DOS X, jest to rozszerzenie MADS-a

 BLK U[pdate] A[dress]           - blok aktualizacji adresów w blokach RELOC

 BLK U[pdate] N[ew] X 'string'   - blok deklarujący nowy symbol 'string' w bloku RELOC
                                   o adresie X. Gdy nazwa symbolu poprzedzona jest znakiem @,
                                   a adres jest z pamięci podstawowej to taki symbol może być
                                   wywoływany z command.com

Więcej informacji na temat bloków w plikach Sparta DOS X w rozdziale Budowa plików SPARTA DOS X oraz Programowanie SPARTA DOS X.

label SET expression

Pseudorozkaz SET pozwala redefiniować etykietę, ma podobne działanie jak etykiety tymczasowe zaczynające się znakiem '?', np.:

temp set 12

     lda #temp

temp set 23

     lda #temp

label SMB 'string'

Deklaracja etykiety jako symbolu SDX. Symbol może mieć maksymalnie długość 8-iu znaków. Dzięki temu po użyciu BLK UPDATE SYMBOLS asembler wygeneruje poprawny blok aktualizacji symboli. Np:

       pf  smb 'PRINTF'
           jsr pf
           ...

sprawi że po instrukcji JSR system SDX wstawi adres symbolu.

Uwaga: deklaracja ta nie jest przechodnia, to znaczy że poniższy przykład spowoduje błędy w czasie kompilacji:

       cm  smb 'COMTAB'
       wp  equ cm-1       (błąd !)

           sta wp

Zamiast tego należy użyć:

       cm  smb 'COMTAB'

           sta cm-1       (ok !)

Uwaga: wszystkie deklaracje symboli należy użyć przed deklaracjami etykiet, jak i programem właściwym !

`:repeat`

Example: 
           :4 asl @
           :2 dta a(*)
           :256 dta #/8

ladr :4 dta l(line:1)
hadr :4 dta h(line:1)

Znak ':' określa liczbę powtórzeń linii (w przypadku makr określa numer parametru pod warunkiem że wartość liczbowa zapisana została w systemie decymalnym). Liczba powtórzeń powinna być z zakresu <0..2147483647>. W powtarzanej linii ':repeat' możliwe jest skorzystanie z licznika pętli - znaku hash '#' lub z parametru :1.

Jeśli użyjemy znaku ':' w makrze w znaczeniu liczby powtórzeń linii, np.:

.macro test
 :2 lsr @
.endm

Wówczas dla w/w przykładu znak ':' zostanie zinterpretowany jako drugi parametr makra. Aby zapobiec takiej interpretacji przez MADS, należy po znaku dwukropka ':' umieścić znak który nic nie robi, np. znak plusa '+'.

.macro test
 :+2 lsr @
.endm

Teraz znak dwukropka ':' zostanie prawidłowo zinterpretowany jako :repeat

OPT Pseudo rozkaz OPT pozwala włączać/wyłączać dodatkowe opcje podczas asemblacji.

 b+  bank sensitive on
 b-  bank sensitive off                                               (default)
 c+  włącza obsługę CPU 65816 (16bit)
 c-  włącza obsługę CPU 6502 (8bit)                                   (default)
 f+  plik wynikowy w postaci jednego bloku (przydatne dla carta)
 f-  plik wynikowy w postaci blokowej                                 (default)
 h+  zapisuje nagłówek pliku dla DOS                                  (default)
 h-  nie zapisuje nagłówka pliku dla DOS
 l+  zapisuje listing do pliku (LST)
 l-  nie zapisuje listingu (LST)                                      (default)
 m+  zapisuje całe makra w listingu
 m-  zapisuje w listingu tylko tą część makra która zostaje wykonana  (default)
 o+  zapisuje wynik asemblacji do pliku wynikowego (OBX)              (default)
 o-  nie zapisuje wyniku asemblacji do pliku wynikowego (OBX)
 r+  optymalizacja długości kodu dla MVA, MVX, MVY, MWA, MWX, MWY
 r-  bez optymalizacji długości kodu dla MVA, MVX, MVY, MWA, MWX, MWY (default)
 s+  drukuje listing na ekranie
 s-  nie drukuje listingu na ekranie                                  (default)
 t+  track SEP REP on (CPU 65816)
 t-  track SEP REP off (CPU 65816)                                    (default)
 ?+  etykiety ze znakiem '?' na początku są lokalne (styl MAE)
 ?-  etykiety ze znakiem '?' na początku są tymczasowe                (default)

Example:
 
 OPT c+ c  - l  + s +
 OPT h-
 OPT o +

Wszystkie opcje OPT możemy używać w dowolnym miejscu listingu, czyli np. możemy włączyć zapis listingu w linii 12, a w linii 20 wyłączyć itd., wówczas plik z listingiem będzie zawierał tylko linie 12..20.

Jeśli chcemy użyć trybów adresowania 65816, musimy o tym poinformować asembler przez 'OPT C+'.

Jeśli używamy CodeGenie możemy użyć 'OPT S+', dzięki temu nie musimy przechodzić do pliku z listingiem, bo listing wydrukowany został w dolnym okienku (Output Bar).

ORG Pseudo rozkaz ORG ustawia nowy adres asemblacji, a więc i lokalizację zasemblowanych danych w pamięci RAM.

 adr                 asembluj od adresu ADR, ustaw adres w nagłówku pliku na ADR
 adr,adr2            asembluj od adresu ADR, ustaw adres w nagłówku pliku na ADR2
 [b($ff,$fe)]        zmień nagłówek na $FFFE (zostaną wygenerowane 2 bajty)
 [$ff,$fe],adr       zmień nagłówek na $FFFE, ustaw adres w nagłówku pliku na ADR
 [$d0,$fe],adr,adr2  zmień nagłówek na $D0FE, asembluj od adresu ADR, ustaw adres w nagłówku pliku na ADR2
 [a($FFFA)],adr      nagłówek SpartaDOS $FAFF, ustaw adres w nagłówku pliku na ADR

Example:

 opt h-
 ORG [a($ffff),d'atari',c'ble',20,30,40],adr,adr2

Nawiasy kwadratowe [ ] służą określeniu nowego nagłówka, który może być dowolnej długości. Pozostałe wartości za zamykającym nawiasem kwadratowym ']', rozdzielone znakiem przecinka ',' oznaczają odpowiednio: adres asemblacji, adres w nagłówku pliku.

Przykład nagłówka dla pliku w postaci jednego bloku, asemblowanego od adresu $2000, w nagłówku podany adres początkowy i adres końcowy bloku.

Example:

 opt h-f+
 ORG [a(start), a(over-1)],$2000

start
 nop
 .ds 128
 nop
over

INS 'filename'["filename"][*][+-value][,+-ofset[,length]]

Pseudo rozkaz INS pozwala na dołączenie dodatkowego pliku binarnego. Dołączany plik nie musi znajdować się w tym samym katalogu co główny asemblowany plik. Wystarczy, że odpowiednio wskazaliśmy MADS-owi ścieżki poszukiwań za pomocą przełącznika /i (patrz Przełączniki assemblera).

Dodatkowo można przeprowadzić na dołączanym pliku binarnym operacje:

*          invers bajtów pliku binarnego
+-VALUE    zwiększenie/zmniejszenie wartości bajtów pliku binarnego o wartość wyrażenia VALUE

+OFSET     ominięcie OFSET bajtów z początku pliku binarnego (SEEK OFSET)
-OFSET     odczyt pliku binarnego od jego końca              (SEEK FileLength-OFSET)

LENGTH     odczyt LENGTH bajtów pliku binarnego

Jeśli wartość LENGTH nie została określona, domyślnie plik binarny zostanie odczytany aż do końca.

ICL 'filename'["filename"]

Pseudo rozkaz ICL pozwala na dołączenie dodatkowego pliku źródłowego i jego asemblację. Dołączany plik nie musi znajdować się w tym samym katalogu co główny asemblowany plik. Wystarczy, że odpowiednio wskazaliśmy MADS-owi ścieżki poszukiwań za pomocą przełącznika /i (patrz Przełączniki assemblera).

DTA Pseudo rozkaz DTA służy do definicji danych określonego typu. Jeśli typ nie został określony wówczas domyślnie zostanie ustawiony typ BYTE (b).

   b   wartość typu BYTE
   a   wartość typu WORD
   v   wartość typu WORD, relokowalna
   l   młodszy bajt wartości (BYTE)
   h   starszy bajt wartości (BYTE)
   m   najstarszy bajt wartości LONG (24bit)
   g   najstarszy bajt wartości DWORD (32bit)     
   t   wartość typu LONG (24bit)
   e   wartość typu LONG (24bit)
   f   wartość typu DWORD (32bit)
   r   wartość typu DWORD w odróconej kolejności (32 bit)
   c   ciąg znaków ATASCII ograniczony apostrofami '' lub "", znak * na końcu spowoduje
       invers wartości ciągu, np. dta c'abecadlo'*
   d   ciąg znaków INTERNAL ograniczony apostrofami '' lub "", znak * na końcu spowoduje
       invers wartości ciągu, np. dta d'abecadlo'*

Example:

  dta 1 , 2, 4
  dta a ($2320 ,$4444)
  dta d'sasasa', 4,a ( 200 ), h($4000)
  dta  c  'file' , $9b
  dta c'invers'*

SIN(centre,amp,size[,first,last])

where: 

centre     is a number which is added to every sine value 
amp        is the sine amplitude 
size       is the sine period 
first,last define range of values in the table. They are optional.
           Default are 0,size-1. 

Example: dta a(sin(0,1000,256,0,63))
         defines table of 64 words representing a quarter of sine with
         amplitude of 1000.

COS(centre,amp,size[,first,last])

where: 

centre     is a number which is added to every cosine value 
amp        is the cosine amplitude 
size       is the cosine period 
first,last define range of values in the table. They are optional.
           Default are 0,size-1. 

Example: dta a(cos(0,1000,256,0,63))
         defines table of 64 words representing a quarter of cosine with
         amplitude of 1000.

`RND(min,max,length)`

Ten pseudo rozkaz umożliwia wygenerowanie LENGTH losowych wartości z przedziału <MIN..MAX>.

Example: dta b(rnd(0,33,256))

IFT, ELS, ELI, EIF

 IFT [.IF] expression
 ELS [.ELSE]
 ELI [.ELSEIF] expression
 EIF [.ENDIF]

W/w pseudo rozkazy i dyrektywy wpływają na przebieg asemblacji (można ich używać zamiennie).

DYREKTYWY


 .A8, .A16, .AI8, .AI16
 .I8, .I16, .IA8, .IA16

 .ASIZE
 .ISIZE
  
 .ALIGN N[,fill]
 
 .ARRAY label [elements0][elements1][...] .type [= init_value]
 .ENDA, [.AEND]

 .DEF label [= expression]
 
 .DEFINE macro_name expression
 .UNDEF macro_name

 .ENUM label
 .ENDE, [.EEND]

 .ERROR [ERT] 'string'["string"] lub .ERROR [ERT] expression

 .EXTRN label [,label2,...] type

 .IF [IFT] expression
 .ELSE [ELS]
 .ELSEIF [ELI] expression
 .ENDIF [EIF]

 .IFDEF label
 .IFNDEF label

 .LOCAL label
 .ENDL, [.LEND]

 .LINK 'filename'
 
 .MACRO label
 .ENDM, [.MEND]
 :[%%]parameter
 .EXITM [.EXIT]

 .NOWARN

 .PRINT [.ECHO] 'string1','string2'...,value1,value2,...

 .PAGES [expression]
 .ENDPG, [.PGEND] 

 .PUBLIC, [.GLOBAL], [.GLOBL] label [,label2,...]

 .PROC label
 .ENDP, [.PEND]
 .REG, .VAR

 .REPT expression [,parameter1, parameter2, ...]
 .ENDR, [.REND]
 .R

 .RELOC [.BYTE|.WORD]

 .STRUCT label
 .ENDS, [.SEND]

 .SYMBOL label
 
 .SEGDEF label address length [bank]
 .SEGMENT label
 .ENDSEG
 
 .USING, [.USE] proc_name, local_name

 .VAR var1[=value],var2[=value]... (.BYTE|.WORD|.LONG|.DWORD)
 .ZPVAR var1, var2... (.BYTE|.WORD|.LONG|.DWORD)

 .END

 .EN

 .BYTE
 .WORD
 .LONG
 .DWORD

 .OR
 .AND
 .XOR
 .NOT

 .LO (expression)
 .HI (expression)

 .DBYTE words
 .DS expression

 .BY [+byte] bytes and/or ASCII
 .WO words
 .HE hex bytes
 .SB [+byte] bytes and/or ASCII
 .CB [+byte] bytes and/or ASCII
 .FL floating point numbers

 .ADR label
 .LEN label ['filename']
 
 .SIZEOF label
 .FILESIZE 'filename' 

 .GET [index] 'filename'["filename"][*][+-value][,+-ofset[,length]]
 .WGET [index] 
 .LGET [index] 
 .DGET [index] 
 .PUT [index] = value
 .SAV [index] ['filename',] length

.SYMBOL label

Dyrektywa .SYMBOL to odpowiednik pseudo rozkazu SMB z tą różnicą że nie trzeba podawać symbolu, symbolem jest etykieta label. Dyrektywę .SYMBOL można umieszczać w dowolnym miejscu bloku relokowalnego SDX (BLK RELOC) w przeciwieństwie do SMB.

Jeśli wystąpiła dyrektywa .SYMBOL zostanie wygenerowany odpowiedni blok aktualizacji:

BLK UPDATE NEW LABEL 'LABEL'

Więcej na temat deklaracji symboli SDX w rozdziale Definiowanie symbolu SMB.

`.ALIGN N [,fill]`

Dyrektywa .ALIGN pozwala wyrównać adres asemblacji do zadanej wartości N, oraz potencjalnie wypełnić pamięć zadaną wartością FILL. Możliwe jest wyrównanie adresu asemblacji dla kodu relokowalnego pod warunkiem że podamy wartość wypełnienia pamięci FILL.

Domyślne wartości to: N=$0100, FILL=0.

Example:

 .align

 .align $400
 
 .align $100,$ff

`.REPT expression [,parameter1, parameter2, ...]`

Dyrektywa REPT jest rozwinięciem :repeat z tą różnicą, że nie jest powtarzana jedna linia, tylko zaznaczony blok programu. Początek bloku definiowany jest dyrektywą .REPT, po niej musi wystąpić wartość lub wyrażenie arytmetyczne określające liczbę powtórzeń z zakresu <0..2147483647>, po liczbie powtórzeń opcjonalnie mogą wystąpić parametry. W przeciwieństwie do makr parametry dla .REPT zawsze są najpierw obliczane i dopiero ich wynik jest podstawiany (tą właściwość można wykorzystać do definiowania nowych etykiet). Z parametrów w bloku .REPT korzystamy podobnie jak z parametrów w bloku .MACRO. Koniec bloku .REPT definiuje dyrektywa .ENDR, przed którą nie powinna znajdować się żadna etykieta.

Dodatkowo w obszarze bloku oznaczonego przez .REPT i .ENDR mamy możliwość skorzystania ze znaku hash '#' (lub dyrektywy .R), który zwraca aktualną wartość licznika pętli .REPT (podobnie jak dla :repeat).

Example:

 .rept 12, #*2, #*3        ; bloki .REPT możemy łączyć z :rept
 :+4 dta :1                ; :+4 aby odróżnić licznik powtórzeń od parametru :4
 :+4 dta :2
 .endr

 .rept 9, #                ; definiujemy 9 etykiet label0..label8
label:1 mva #0 $d012+#
 .endr

`.PAGES [expression]`

Dyrektywa .PAGES pozwala określić liczbę stron pamięci w których powinien zmieścić się nasz fragment kodu ograniczony przez <.PAGES .. .ENDPG> (domyślnie jest to wartość 1). Jeśli kod programu przekroczy zadeklarowaną liczbę stron pamięci wówczas zostanie wygenerowany komunikat błędu Page error at ????.

Dyrektywy te mogą nam pomóc gdy zależy nam aby fragment programu mieścił się w granicach jednej strony pamięci albo gdy piszemy program mieszczący się w dodatkowym banku pamięci (64 strony pamięci), np.:

Example:

 org $4000
 
 .pages $40
  ...
  ...
 .endpg

.SEGDEF label address length [attrib] [bank] .SEGMENT label .ENDSEG

Dyrektywa .SEGDEF definiuje nowy segment LABEL o adresie początkowym ADDRESS i długości LENGTH, dodatkowo możliwe jest określenie atrybutu dla segmentu (R-read, W-rite, RW-ReadWrite - domyślnie) oraz przypisanie numeru wirtualnego banku BANK (domyślnie BANK=0).

Dyrektywa .SEGMENT aktywuje zapis kodu wynikowego segmentu LABEL. W przypadku przekroczenia zadanej długości segmentu zostanie wygenerowany komunikat błędu Segment LABEL error at ADDRESS.

Dyrektywa .ENDSEG kończy zapis do aktualnego segmentu, przywraca zapis do głównego bloku programu.

Example:

	.segdef sdata adr0 $100
	.segdef test  adr1 $40

	org $2000

	nop

	.cb 'ALA'

	.segment sdata

	nop
	
	.endseg

	lda #0

	.segment test
	ldx #0
	clc

	dta c'ATARI'

	.endseg

adr0	.ds $100
adr1	.ds $40

`.END`

Dyrektywa .END może być zamiennie używana z dyrektywami .ENDP, .ENDM, .ENDS, .ENDA, .ENDL, .ENDR, .ENDPG, .ENDW, .ENDT

`.VAR var1[=value1],var2[=value2]... (.BYTE|.WORD|.LONG|.DWORD) [=address]`

Dyrektywa .VAR służy do deklaracji i inicjacji zmiennych w głównym bloku programu oraz w blokach .PROC i .LOCAL. MADS nie wykorzystuje informacji na temat takich zmiennych w dalszych operacjach z udziałem pseudo i makro rozkazów. Dopuszczalne typy zmiennych to .BYTE, .WORD, .LONG, .DWORD i ich wielokrotności, a także typy zadeklarowane przez .STRUCT i .ENUM np.:

Example:

 .var a,b , c,d   .word          ; 4 zmienne typu .WORD
 .var a,b,f  :256 .byte          ; 3 zmienne każda o wielkości 256 bajtów
 .var c=5,d=2,f=$123344 .dword   ; 3 zmienne .DWORD o wartościach 5, 2, $123344

 .var .byte i=1, j=3             ; 2 zmienne typu .BYTE o wartościach 1, 3

 .var a,b,c,d .byte = $a000      ; 4 zmienne typu .BYTE o adresach kolejno $A000, $A001, $A002, $A003
 
 .var .byte a,b,c,d = $a0        ; 4 zmienne typu bajt, ostatnia zmiennna 'D' o wartości $A0
                                 ; !!! dla takiego zapisu nie ma możliwości określenia adresu alokacji zmiennych

  .proc name
  .var .word p1,p2,p3            ; deklaracja trzech zmiennych typu .WORD
  .endp

 .local
  .var a,b,c .byte
  lda a
  ldx b
  ldy c
 .endl

 .struct Point                   ; nowy typ danych strukturalnych POINT
 x .byte
 y .byte
 .ends

  .var a,b Point                 ; deklaracja zmiennych strukturalnych
  .var Point c,d                 ; odpowiednik składni 'label DTA POINT'

Tak zadeklarowane zmienne zostaną fizycznie alokowane dopiero na końcu bloku w którym zostały zadeklarowane, po dyrektywie .ENDP, .ENDL (.END). Wyjątek stanowi blok .PROC gdzie zmienne zadeklarowane przez .VAR zawsze alokowane są przed dyrektywą .ENDP niezależnie czy w bloku procedury wystąpiły jakiekolwiek dodatkowe bloki .LOCAL ze zmiennymi deklarowanymi przez .VAR

`.ZPVAR var1, var2... (.BYTE|.WORD|.LONG|.DWORD) [=address]`

Dyrektywa .ZPVAR służy do deklaracji zmiennych strony zerowej w głównym bloku programu oraz w blokach .PROC i .LOCAL. Próba przypisania wartości (zaincjowania) takiej zmiennej spowoduje wygenerowanie komunikatu ostrzeżenia Uninitialized variable. MADS nie wykorzystuje informacji na temat takich zmiennych w dalszych operacjach z udziałem pseudo i makro rozkazów. Dopuszczalne typy zmiennych to .BYTE, .WORD, .LONG, .DWORD i ich wielokrotności, a także typy zadeklarowane przez .STRUCT i .ENUM np.:

Example:

 .zpvar a b c d  .word = $80    ; 4 zmienne typu .WORD o adresie początkowym $0080
 .zpvar i j .byte               ; dwie kolejne zmienne od adresu $0080+8

 .zpvar .word a,b               ; 2 zmienne typu .WORD
                                ; !!! dla takiej składni nie ma możliwości określenia adresu zmiennych

 .struct Point                  ; nowy typ danych strukturalnych POINT
 x .byte
 y .byte
 .ends

  .zpvar a,b Point              ; deklaracja zmiennych strukturalnych
  .zpvar Point c,d              ; odpowiednik składni 'label DTA POINT'

Tak zadeklarowanym zmiennym strony zerowej zostaną przypisane adresy dopiero na końcu bloku w którym zostały zadeklarowane, po dyrektywie .ENDP, .ENDL (.END). Wyjątek stanowi blok .PROC gdzie zmiennym zadeklarowanym przez .ZPVAR adresy przypisywane są przed dyrektywą .ENDP niezależnie czy w bloku procedury wystąpiły jakiekolwiek dodatkowe bloki .LOCAL ze zmiennymi deklarowanymi przez .ZPVAR.

Przy pierwszym użyciu dyrektywy .ZPVAR należy zaincjować adres jaki będzie przypisywany kolejnym zmiennym (domyślnym adresem jest $0080).

Example:

 .zpvar = $40

Z każdą kolejną zmienną adres ten jest automatycznie zwiększany przez MADS-a, w przypadku gdy adresy zmiennych powtórzą się zostanie wygenerowany komunikat ostrzeżenia Access violations at address $xxxx. W przypadku przekroczenia zakresu strony zerowej zostaje wygenerowany komunikat błędu Value out of range.

`.PRINT [.ECHO]`

Powoduje wypisanie na ekranie podanej jako parametr wartości wyrażenia lub ciągu znakowego ograniczonego apostrofami ' ' lub " ", np.:

Example:

 .print "End: ",*,'..',$8000-*
 .echo "End: ",*,'..',$8000-*

.ERROR [ERT] 'string'["string"] | .ERROR [ERT] expression Dyrektywa .ERROR i pseudo rozkaz ERT mają to samo znaczenie. Zatrzymują asemblację programu oraz wyświetlają komunikat podany jako parametr, ograniczony apostrofami ' ' lub " ". Jeśli parametrem jest wyrażenie logiczne, wówczas asemblacja zostanie zatrzymana gdy wartość wyrażenia logicznego jest prawdą (komunikat User error), np.:

Example:

 ert "halt"            ; ERROR: halt
 .error "halt"

 ert *>$7fff           ; ERROR: User error
 .error *>$7fff

.BYTE, .WORD, .LONG, .DWORD W/w dyrektywy służą do oznaczenia dopuszczalnych typów parametrów w deklaracji parametrów procedury (.BYTE, .WORD, .LONG, .DWORD). Możliwe jest także ich użycie w celu definicji danych, w zastępstwie pseudo rozkazu DTA.

Example:

.proc test (.word tmp,a,b .byte value)

 .byte "atari",5,22
 .word 12,$FFFF
 .long $34518F
 .dword $11223344

`.DBYTE`

Definicja danych typu WORD w odwrotnej kolejności tzn. najpierw starszy bajt, następnie młodszy bajt.

Example:

.DBYTE $1234,-1,1     ; 12 34 FF FF 00 01

`[label] .DS expression | label .DS [elements0][elements1][...] .type`

Ta dyrektywa zapożyczona została z MAC'65, pozwala zarezerwować pamięć bez jej uprzedniej inicjalizacji. Jest to odpowiednik pseudo rozkazu ORG *+expression. Dyrektywy .DS nie można używać w kodzie relokowalnym podobnie jak ORG-a.

Użycie nawiasów kwadratowych w wyrażeniu umożliwia rezerwowanie pamięci jako tablicy, podobnie jak .ARRAY, wymagane jest wówczas podanie etykiety. Użycie dyrektywy .DS w bloku relokowalnym Sparta DOS X wymusi utworzenie bloku pustego 'blk empty'.

purpose: reserves space for data without initializing then space to any particular value(s).

usage: [label] .DS expression
       label .DS [elements0][elements1][...] .TYPE

Using ".DS expression" is exactly equivalent of using "ORG *+expression". That is, the label
(if it is given) is set equal to the current value of the location counter. Then then value
of the expression is added to then location counter.

Example: BUFFERLEN .DS 1     ;reserve a single byte
         BUFFER   .DS [256]  ;reserve 256 bytes as array [0..255]

`.BY [+byte] bytes and/or ASCII`

Store byte values in memory. ASCII strings can be specified by enclosing the string in either single or double quotes.

If the first character of the operand field is a '+', then the following byte will be used as a constant and added to all remaining bytes of the instruction.

Example:
      .BY +$80 1 10 $10 'Hello' $9B

will generate:
        81 8A 90 C8 E5 EC EC EF 1B

Values in .BY statements may also be separated with commas for compatibility with other assemblers. Spaces are allowed since they are easier to type.

`.WO words`

Stores words in memory. Multiple words can be entered.

Values in .WO statements may also be separated with commas for compatibility with other assemblers. Spaces are allowed since they are easier to type.

`.HE hex bytes`

Store hex bytes in memory. This is a convenient method to enter strings of hex bytes, since it does not require the use of the '$' character. The bytes are still separated by spaces however, which I feel makes a much more readable layout than the 'all run together' form of hex statement that some other assemblers use.

Example: .HE 0 55 AA FF

Values in .HE statements may also be separated with commas for compatibility with other assemblers. Spaces are allowed since they are easier to type.

This is an optional pseudo-op to mark the end of assembly. It can be placed before the end of your source file to prevent a portion of it from being assembled.

`.ADR label`

Dyrektywa .ADR zwraca wartość etykiety LABEL przed zmianą adresu asemblacji (możliwe jest umieszczenie nazwy etykiety LABEL pomiędzy nawiasami okrągłymi lub kwadratowymi), np.:

 org $2000

.proc tb,$1000
tmp lda #0
.endp

 lda .adr tb.tmp  ; = $2000
 lda tb.tmp       ; = $1000

`.LEN label ['filename'], .SIZEOF label, .FILESIZE 'filename'`

Dyrektywa .LEN zwraca długość (wyrażoną w bajtach) bloku .PROC, .ARRAY, .LOCAL, .STRUCT lub długość pliku o nazwie 'filename'. Etykieta LABEL to nazwa bloku .PROC, .ARRAY, .LOCAL lub .STRUCT (możliwe jest umieszczenie nazwy etykiety LABEL pomiędzy nawiasami okrągłymi lub kwadratowymi), np.:

label .array [255] .dword
      .enda

      dta a(.len label)   ; = $400

.proc wait
 lda:cmp:req 20
 rts
.endp

 dta .sizeof wait    ; = 7

Dyrektywy .SIZEOF i .FILESIZE to alternatywne nazwy dla .LEN, można używać ich zamiennie zależnie od upodobań programującego.

.DEFINE macro_name expression Dyrektywa .DEFINE pozwala zdefiniować jedno-liniowe makro MACRO_NAME. Dopuszczalnych jest dziewięć parametrów %%1.%%9 (:1..:9) reprezentowanych w ten sam sposób jak dla makr .MACRO, poprzez znaki '%%' lub znak ':'. Nazwy literowe parametrów nie są akceptowane, nie ma możliwości użycia znaku podziału linii '\'.

 .define poke mva #%%2 %%1
 
 poke(712, 100)

Makro jedno-liniowe .DEFINE można wielokrotnie definiować w trakcie jednego przebiegu asemblacji.

 .define pisz %%1+%%2
 
 .print pisz(712, 100)
 
 .define pisz %%1-%%2
 
 .print pisz(712, 100)

.UNDEF macro_name Dyrektywa .UNDEF usuwa definicję jedno-liniowego makra MACRO_NAME.

 .define poke mva #%%2 %%1
 
 .undef poke

.DEF label [= expression] Dyrektywa .DEF pozwala sprawdzić obecność definicji etykiety LABEL lub ją zdefiniować. Jeśli etykieta została zdefiniowana zwraca wartość 1 czyli TRUE, w przeciwnym wypadku zwraca 0 czyli FALSE. Możliwe jest umieszczenie nazwy etykiety LABEL pomiędzy nawiasami okrągłymi lub kwadratowymi, np.:

 ift .not(.def label)
 .def label
 eif

Definiowane etykiety są zasięgu aktualnego obszaru lokalnego, jeśli chcemy zdefiniować etykiety globalne stawiamy przed etykietą znak ':', np.

.local test
 :10 .def :label%%1
.endl

This unary operator tests whether the following label has been defined yet, returning TRUE or FALSE as appropriate.

CAUTION: Defining a label AFTER the use of a .DEF which references it can be dangerous, particularly if the .DEF is used in a .IF directive.

.IFDEF label Dyrektywa .IFDEF jest krótszym odpowiednikiem warunku .IF .DEF LABEL

Example:

.ifdef label
       jsr proc1
.else
       jsr proc2
.endif

.IFNDEF label Dyrektywa .IFNDEF jest krótszym odpowiednikiem warunku .IF .NOT .DEF LABEL

Example:

.ifndef label
      clc
.else
      sec
.endif

Dla n/w przykładu asemblacja bloku .IFNDEF (.IF) będzie miała miejsce tylko w pierwszym przebiegu, jeśli umieścimy w takim bloku jakikolwiek kod programu na pewno nie zostanie on wygenerowany do pliku, definicje etykiet zostaną przeprowadzone tylko w pierwszym przebiegu, jeśli wystąpiły jakiekolwiek błędy związane z ich definiowaniem dowiemy się o nich dopiero w momencie próby odwołania do takich etykiet, będzie to komunikat błędu Undeclared label LABEL_NAME

 .ifndef label
 .def label
 lda #0               ; ten rozkaz nie zostanie zasemblowany, tylko ostatni przebieg asemblacji generuje kod
 temp = 100           ; etykieta TEMP zostanie zdefiniowana tylko w 1 przebiegu asemblacji
 .endif

.NOWARN Dyrektywa .NOWARN wyłącza komunikat ostrzeżenia dla aktualnie asemblowanego wiersza programu.

Example:

.nowarn .proc temp       ; nie zostanie wygenerowane ostrzeżenie 'Unreferenced procedure TEMP'
        .endp

`.USING, [.USE]`

Dyrektywa .USING (.USE) pozwala określić dodatkową ścieżkę poszukiwań dla nazw etykiet. Działanie .USING (.USE) obowiązuje w aktualnej przestrzeni nazw jak i kolejnych zawierających się w tej przestrzeni.

Example:

.local move

tmp    lda #0
hlp    sta $a000

.local move2

tmp2   ldx #0
hlp2   stx $b000

.endl

.endl

.local main

.use move.move2

       lda tmp2
 
.use move

       lda tmp

.endl

`.GET [index] 'filename'... [.BYTE, .WORD, .LONG, .DWORD]`

.WGET [index] | .LGET [index] | .DGET [index] .GET jest odpowiednikiem pseudo rozkazu INS (podobna składnia), z tą różnicą że plik nie jest dołączany do asemblowanego pliku tylko ładowany do pamięci MADS-a. Ta dyrektywa pozwala wczytać określony plik do pamięci MADS-a i odwoływać się do bajtów tego pliku jak do tablicy jednowymiarowej.

Example:

 .get 'file'                    ; wczytanie pliku do tablicy MADS-a
 .get [5] 'file'                ; wczytanie pliku do tablicy MADS-a od indeksu = 5

 .get 'file',0,3                ; wczytanie do tablicy MADS-a 3-ech wartości

 lda #.get[7]                   ; odczytanie 7 bajtu z tablicy MADS-a
 adres = .get[2]+.get[3]<<8     ; 2 i 3 bajt w nagłówku pliku DOS zawiera informacje o adresie ładowania
 
 adres = .wget[2]              ; word
 tmp = .lget[5]                ; long
 ?x = .dget[11]                ; dword

Przy pomocy dyrektyw .GET, .PUT można odczytać np moduł Theta Music Composer (TMC) i dokonać jego relokacji. Realizuje to załączone do MADS-a makro z katalogu ../EXAMPLES/MSX/TMC_PLAYER/tmc_relocator.mac.

Dopuszczalny zakres wartości dla INDEX = <0..65535>. Wartości odczytywane przez .GET są typu BYTE. Wartości odczytywane przez .WGET są typu WORD. Wartości odczytywane przez .LGET są typu LONG. Wartości odczytywane przez .DGET są typu DWORD.

`.PUT [index] = value`

Dyrektywa .PUT pozwala odwołać się do tablicy jednowymiarowej w pamięci MADS-a i zapisać w niej wartość typu BYTE. Jest to ta sama tablica do której dyrektywa .GET zapisuje plik.

Dopuszczalny zakres wartości dla INDEX = <0..65535>.

Example:

 .put [5] = 12       ; zapisanie wartosci 12 w talicy MADS-a na pozycji 5-ej

`.SAV [index] ['filename',] length`

Dyrektywa .SAV pozwala zapisać bufor używany przez dyrektywy .GET, .PUT do pliku zewnętrznego lub dołączenie do aktualnie asemblowanego.

Example:

 .sav ?length            ; dołączenie do asemblowanego pliku zawartości bufora [0..?length-1]
 .sav [200] 256          ; dołączenie do asemblowanego pliku zawartości bufora [200..200+256-1]
 .sav [6] 'filename',32  ; zapisanie do pliku FILENAME zawartości bufora [6..6+32-1]

Dopuszczalny zakres wartości dla INDEX = <0..65535>.

`.OR, .AND, .XOR, .NOT`

W/w dyrektywy to odpowiedniki operatorów logicznych || (.OR), && (.AND), ^ (.XOR), ! (.NOT).

`.LO (expression), .HI (expression)`

W/w dyrektywy to odpowiedniki operatorów odpowiednio '<' (młodszy bajt) i '>' (starszy bajt).

.IF, .ELSE, .ELSEIF, .ENDIF

 .IF     [IFT] expression
 .ELSE   [ELS]
 .ELSEIF [ELI] expression
 .ENDIF  [EIF]

W/w dyrektywy i pseudo rozkazy wpływają na przebieg asemblacji (można ich używać zamiennie), np.:

Example:

 .IF .NOT .DEF label_name
   label_name = 1
 .ENDIF

 .IF [.NOT .DEF label_name] .AND [.NOT .DEF label_name2]
   label_name = 1
   label_name2 = 2
 .ENDIF

W w/w przykładzie nawiasy (kwadratowe lub okrągłe) są koniecznością, ich brak spowodowałby że dla pierwszej dyrektywy .DEF parametrem byłaby nazwa etykiety label_name.AND.NOT.DEFlabel_name2 (spacje są pomijane, a znak kropki akceptowany w nazwie etykiety).

DYREKTYWY GENERUJĄCE KOD 6502

 #IF type expression [.OR type expression] [.AND type expression]
 #ELSE
 #END

 #WHILE type expression [.OR type expression] [.AND type expression]
 #END

 #CYCLE #N

`#IF type expression [.OR type expression] [.AND type expression]`

Dyrektywa #IF to skromniejszy odpowiednik instrukcji IF z języków wyższego poziomu (C, Pascal).

Dyrektywy #IF, #ELSE i #END pozwalają na wygenerowanie kodu maszynowego CPU 6502 instrukcji warunkowej IF dla wyznaczonego bloku programu, możliwe jest ich zagnieżdżanie. Dopuszczalne są wszystkie typy .BYTE, .WORD, .LONG, .DWORD, możliwe jest łączenie większej ilości warunków przy pomocy dyrektyw .OR i .AND, nie ma możliwości określenia kolejności wartościowania poprzez nawiasy.

Wykonanie dyrektywy #IF zaczyna się od obliczenia wartości wyrażenia prostego tzn. takiego które składa się z dwóch argumentów i jednego operatora (wyrażenia możemy łączyć dyrektywami .OR lub .AND).

Jeżeli wyrażenie ma wartość różną od zera (TRUE), to zostanie wykonywany blok programu występujący po dyrektywie #IF. Blok takiego programu automatycznie kończony jest instrukcją 'JMP' realizującą skok do następnej instrukcji programu za dyrektywą #END w przypadku występowania bloku #ELSE.

Jeżeli wyrażenie ma wartość zero (FALSE), to wykonywany jest kod programu występujący po dyrektywie #ELSE, jeśli dyrektywa #ELSE nie występuje sterowanie przekazywane jest do następnej instrukcji programu za dyrektywą #END, np.:

#if .byte label>#10 .or .byte label<#5
#end

#if .byte label>#100

#else

 #if .byte label<#200
 #end
 
#end

#if .byte label>#100 .and .byte label<#200 .or .word lab=temp
#end

#if .byte @
#end

`#WHILE type expression [.OR type expression] [.AND type expression]`

Dyrektywa #WHILE jest odpowiednikiem instrukcji WHILE z języków wyższego poziomu (C, Pascal).

Dyrektywy #WHILE i #END pozwalają na wygenerowanie kodu maszynowego CPU 6502 pętli dla wyznaczonego bloku programu, możliwe jest ich zagnieżdżanie. Dopuszczalne są wszystkie typy .BYTE, .WORD, .LONG, .DWORD, możliwe jest łączenie większej ilości warunków przy pomocy dyrektyw .OR i .AND, nie ma możliwości określenia kolejności wartościowania poprzez nawiasy.

Sekwencja działań przy wykonywaniu dyrektywy #WHILE jest następująca:

1. Oblicz wartość wyrażenia i sprawdź, czy jest równe zeru (FALSE).
- jeżeli tak, to pomiń krok 2;
- jeżeli nie (TRUE), przejdź do kroku 2.
2. Wykonaj blok programu ograniczonego dyrektywami #WHILE i #END, następnie przejdź do kroku 1.

Jeżeli pierwsze wartościowanie wyrażenia wykaże, że ma ono wartość zero, to blok programu nigdy nie zostanie wykonany i sterowanie przejdzie do następnej instrukcji programu za dyrektywą #END

#while .byte label>#10 .or .byte label<#5
#end

#while .byte label>#100
 #while .byte label2<#200
 #end
#end

#while .byte label>#100 .and .byte label<#200 .or .word lab=temp
#end

Wersja krótka pętli #WHILE, trwa dopóki LABEL<>0

#while .word label
#end

`#CYCLE #N`

Dyrektywa #CYCLE pozwala wygenerować kod 6502 o zadanej liczbie cykli. Wygenerowany kod nie modyfikuje żadnej komórki pamięci, ani rejestru CPU, co najwyżej znaczniki.

#cycle #17  ; pha      3 cycle
            ; pla      4 cycle
            ; pha      3 cycle
            ; pla      4 cycle
            ; cmp $00  3 cycle
                      ---------
                      17 cycle

Asemblacja na stronie zerowej

W przeciwieństwie do dwu-przebiegowych asemblerów takich jak QA i XASM, MADS jest wielo-przebiegowy. Co to daje ?

Weźmy sobie taki przykład:

 org $00
 
 lda tmp+1
 
tmp lda #$00

Dwu-przebiegowy assembler nie znając wartości etykiety TMP przyjmie domyślnie, że jej wartość będzie dwu-bajtowa, czyli typu WORD i wygeneruje rozkaz LDA W.

Natomiast MADS uprzejmie wygeneruje rozkaz strony zerowej LDA Z. I to właściwie główna i najprostsza do wytłumaczenia właściwość większej liczby przebiegów.

Teraz ktoś powie, że woli gdy rozkaz odwołujący się do strony zerowej ma postać LDA W. Nie ma sprawy, wystarczy że rozszerzy mnemonik:

 org $00
 
 lda.w tmp+1
 
tmp lda #$00

Są dopuszczalne trzy rozszerzenia mnemonika

 .b[.z]
 .w[.a][.q]
 .l[.t]

czyli odpowiednio BYTE, WORD, LONG (TRIPLE). Z czego ostatni generuje 24bitową wartość i odnosi się do 65816 i pamięci o ciągłym obszarze (wątpię czy kiedykolwiek użyjecie taki rozkaz). Więcej informacji na temat mnemoników CPU 6502, 65816 oraz ich dopuszczalnych rozszerzeń w rodziale Mnemoniki.

Innym sposobem na wymuszenie rozkazu strony zerowej jest użycie nawiasów klamrowych { } np.

 dta {lda $00},$80    ; lda $80

W MADS możemy robić tak samo, ale po co, ostatni przebieg załatwi sprawę za nas :) Problem stanowi teraz umieszczenie takiego fragmentu kodu w pamięci komputera. Możemy spróbować załadować taki program bezpośrednio na stronę zerową i jeśli obszar docelowy mieści się w granicy $80..$FF to pewnie OS przeżyje, poniżej tego obszaru będzie trudniej.

Dlatego MADS umożliwia takie coś:

 org $20,$3080
 
 lda tmp+1
 
tmp lda #$00

Czyli asembluj od adresu $0020, ale załaduj pod adres $3080. Oczywiście późniejsze przeniesienie kodu pod właściwy adres (w naszym przykładzie $0020) należy już do zadań programisty.

Podsumowując:

 org adres1,adres2

Asembluj od adresu adres1, umieść w pamięci od adresu adres2. Taki ORG zawsze spowoduje stworzenie nowego bloku w pliku, czyli zostaną zapisane dodatkowe cztery bajty nagłówka nowego bloku.

Jeśli nie zależy nam na nowym adresie umiejscowienia danych w pamięci, adresem umiejscowienia danych ma być aktualny adres wówczas możemy skorzystać z właściwości bloków .LOCAL i .PROC, bajty nagłówka nie będą w takim przypadku zapisywane, np.:

     1
     2 					org $2000
     3
     4 FFFF> 2000-200D> A9 00		lda #0
     5 2002 EA				nop
     6
     7 0060			.local	temp, $60
     8
     9 0060 BD FF FF			lda $ffff,x
    10 0063 BE FF FF			ldx $ffff,y
    11
    12 				.endl
    13
    14 2009 A5 60			lda temp
    15 200B AD 03 20			lda .adr temp
    16

Dla w/w przykładu blok programu TEMP zostanie zasemblowany z nowym adresem = $60 i umiejscowiony w pamięci pod adresem $2003. Po dyrektywie kończącej blok (.ENDL, .ENDP, .END) przywracamy jest adres asemblacji sprzed bloku plus jeszcze długość tak zasemblowanego bloku, w naszym przykładzie adresem od którego będzie kontynuowana asemblacja po zakończeniu bloku .LOCAL będzie adres $2009.

Następnie wykorzystując dyrektywy .ADR i .LEN można dokonać skopiowania takiego bloku pod właściwy adres, np.:

      ldy #0
copy  mva .adr(temp),y temp,y+
      cpy #.len temp
      bne copy

Więcej informacji na temat działania dyrektyw .ADR i .LEN.

TYPY

MADS udostępnia możliwość deklaracji dwóch typów danych: strukturalne .STRUCT i wyliczeniowe .ENUM

TYP STRUKTURALNY, STRUKTURY

Jeśli programowaliście w C, to pewnie spotkaliście się już ze strukturami. Ogólnie w MADS struktura definiuje tablicę wirtualną, jednowymiarową o polach różnego typu .BYTE, .WORD, .LONG, .DWORD i ich wielokrotności. Wirtualna ponieważ istnieje ona jak na razie tylko w pamięci assemblera.

Pola takiej struktury zawierają informację o ofsecie do początku struktury.

Deklaracja struktury (.STRUCT)

Struktur dotyczą n/w dyrektywy:

name .STRUCT
     .STRUCT name
     .ENDS [.SEND] [.END]

name .STRUCT Deklaracja struktury name przy użyciu dyrektywy .STRUCT. Nazwa struktury jest wymagana i konieczna, jej brak wygeneruje błąd. Do nazw struktur nie można używać nazw mnemoników i pseudo rozkazów. Jeśli nazwa jest zarezerwowana wystąpi błąd z komunikatem Reserved word.

Przykład deklaracji struktury:

.STRUCT name

  x .word      ; lda #name.x = 0
  y .word      ; lda #name.y = 2
  z .long      ; lda #name.z = 4
  v .dword     ; lda #name.v = 7

  q :3 .byte   ; lda #name.q = 11

.ENDS          ; lda #name   = 14 (length)

Pola struktury definiujemy przez podanie nazwy i typu pola (.BYTE, .WORD, .LONG, .DWORD). Nazwa pola może być poprzedzona "białymi spacjami". W obszarze ograniczonym dyrektywami .STRUCT i .ENDS nie ma możliwości używania mnemoników CPU, jeśli je użyjemy lub użyjemy innych niedozwolonych znaków wystąpi błąd z komunikatem Improper syntax lub Illegal instruction.

Podsumowując, etykieta name zawiera informację o całkowitej długości struktury (w bajtach). Pozostałe etykiety opisujące pola zawierają informację o ofsecie do początku struktury.

Deklaracji struktur nie można zagnieżdżać, można zagnieżdżać wcześniej zadeklarowane struktury (kolejność wystąpienia w programie nie ma znaczenia), np.:

.STRUCT temp

x .word
y .word
v .byte
z .word

.ENDS


.STRUCT test

tmp  temp

.ENDS

 lda #temp.v
 lda #test.tmp.x
 lda #test.tmp.z

Do czego może przydać się struktura ?

Przypuśćmy, że mamy jakąś tablicę z polami różnego typu, możemy odczytywać pola takiej tablicy przy pomocy z góry określonych wartości offsetów. Jednak gdy dodamy dodatkowe pole do tablicy, czy też zmodyfikujemy ją w inny sposób, będziemy zmuszeni poprawiać kod programu który posługiwał się z góry określonymi wartościami offsetów. Gdy zdefiniujemy taką tablicę przy pomocy struktury będziemy mogli odczytywać jej pola posługując się offsetami zapisanymi w deklaracji struktury, czyli zawsze odczytamy właściwe pole niezależnie od zmian jakie zaszły w tablicy.

Inny przykład zastosowania struktur został opisany w rozdziale Symbole zewnętrzne, przykład zastosowania symboli external i struktur .STRUCT.

Definiowanie danych strukturalnych, odwołania

Definiowanie danych strukturalnych polega na przypisaniu nowej etykiecie konkretnej struktury z użyciem pseudo rozkazu DTA lub bez tego pseudo rozkazu. Wynikiem takiego przypisania jest zarezerwowana pamięć, nie jest to już twór wirtualny.

label DTA struct_name [count] (data1,data2,data3...) (data1,data2,data3...) ...

label struct_name

COUNT określa liczbę z przedziału <0..COUNT>, która definiuje maksymalną wartość indeksu tablicy jednowymiarowej, a przez to także liczbę odłożonych w pamięci danych typu strukturalnego.

Przykład deklaracji struktury i definicji danych strukturalnych:

;----------------------;
; deklaracja struktury ;
;----------------------;
.STRUCT temp

x .word
y .word
v .byte
z .word

.ENDS

;---------------------;
; definiowanie danych ;
;---------------------;

data dta temp [12] (1,20,200,32000) (19,2,122,42700)

data2 dta temp [0]

data3 temp          // krótszy odpowiednik DATA2

Po nazwie struktury w nawiasie kwadratowym musi znajdować się wartość z przedziału <0..2147483647>, która definiuje maksymalną wartość indeksu tablicy jednowymiarowej, a jednocześnie liczbę odłożonych w pamięci danych typu strukturalnego.

Po nawiasie kwadratowym może wystąpić opcjonalnie lista wartości początkowych (ograniczona nawiasami okrągłymi), jeśli nie wystąpi wówczas domyślnymi wartościami pól struktury są zera. Z kolei jeśli lista wartości początkowych jest mniejsza od liczby pól zadeklarowanych, wówczas pozostałe pola inicjowane są ostatnimi wartościami jakie zostały podane, np.

data dta temp [12] (1,20,200,32000)

Taka deklaracja spowoduje, że wszystkie pola zostaną zaincjowane wartościami 1,20,200,32000, a nie tylko pierwsze pole data[0].

Jeśli lista wartości początkowych będzie większa lub mniejsza od liczby pól struktury, wówczas wystąpi błąd z komunikatem Constant expression violates subrange bounds.

Aby odwołać się do pól tak nowo powstałych danych należy podać ich nazwę, koniecznie indeks w nawiasie kwadratowym i nazwę pola po kropce, np.:

 lda data[4].y
 ldx #data[0].v

Brak nawiasu kwadratowego z indeksem label[index] zakończy się komunikatem błędu Undeclared label.

TYP WYLICZENIOWY, WYLICZENIA

Wyliczeń dotyczą n/w dyrektywy:

name .ENUM
     .ENDE [.EEND] [.END]

Example:

.enum portb
 rom_off = $fe
 rom_on = $ff
.ende

.enum test
 a             ; a=0
 b             ; b=1
 c = 5         ; c=5
 d             ; d=6
.ende

Deklaracja wyliczenia odbywa się przy użyciu dyrektyw .ENUM i .ENDE. Nazwa wyliczenia jest wymagana i konieczna, jej brak wygeneruje błąd. Do nazw wyliczeń nie można używać nazw mnemoników i pseudo rozkazów. Jeśli nazwa jest zarezerwowana wystąpi błąd z komunikatem Reserved word.

Wartości kolejnych etykiet są zwiększane automatycznie o 1 zaczynając od domyślnej wartości 0, wartości etykiet można definiować samodzielnie albo pozostawić to automatowi.

Do etykiet wyliczeniowych odwołujemy się przy pomocy składni:

 enum_name (field)

lub bezpośrednio podobnie jak w przypadku odwołań do bloków .LOCAL, .PROC, czyli po nazwie typu oddzielone znakiem kropki występują kolejne pola, np.:

 lda #portb(rom_off)

 dta portb.rom_on, portb.rom_off

Wyliczeń możemy użyć do deklaracji pól struktury .STRUCT, do alokacji zmiennych dyrektywą .VAR, np.:

bank portb           // alokacja zmiennej BANK o rozmiarze 1 bajtu
.var bank portb      // alokacja zmiennej BANK o rozmiarze 1 bajtu

.struct test
 a portb
 b portb
.ends

Rozmiar zmiennej typu wyliczeniowego zależny jest od maksymalnej wartości jakie przyjmują kolejne etykiety wyliczenia, np.:

    .enum EState
        DONE, DIRECTORY_SEARCH=$ff, INIT_LOADING, LOADING
    .ende

Dla w/w przykładu alokacja zmiennej typu "EState" będzie miała rozmiar dwóch bajtów (WORD).

Rozmiar możemy sprawdzić przy pomocy dyrektywy .LEN (.SIZEOF), wynikiem będą wartości 1..4 (1-BYTE, 2=WORD, 3-LONG, 4-DWORD) np.:

 .print .len EState

TABLICE

Deklaracja tablicy wielowymiarowej (.ARRAY) Tablic dotyczą n/w dyrektywy:

label .ARRAY [elements0][elements1][...] [.type] [= init_value]
      .ARRAY label [elements0][elements1][...] [.type] [= init_value]
      .ENDA [.AEND] [.END]

Dostępne typy danych to .BYTE, .WORD, .LONG, .DWORD. W przypadku braku podania typu domyślnie przyjmowany jest typ .BYTE. Definicja tablicy lokalizuje ją in-place (w miejscu definicji).

ELEMENTS określa liczbę elementów tablicy, które będą indeksowane od <0..ELEMENTS-1>. Wartość ELEMENTS może być stałą lub wyrażeniem, powinna być z przedziału <0..65535>. W przypadku braku podania liczby elementów zostanie ona ustalona na podstawie liczby wprowadzonych danych.

W obszarze ograniczonym dyrektywami .ARRAY i .ENDA nie ma możliwości używania mnemoników CPU, jeśli je użyjemy lub użyjemy innych niedozwolonych znaków wówczas wystąpi błąd z komunikatem Improper syntax.

Dopuszczalne jest określenie indeksu od jakiego będziemy wpisywali wartości dla kolejnych pól tablicy. Nową wartość takiego indeksu określamy umieszczając na początku nowego wiersza w nawiasach kwadratowych wyrażenie [expression]. Możliwe jest określenie większej ilości indeksów, w tym celu rodzielamy kolejne indeksy znakiem dwukropka ':'. Następnie wprowadzamy wartości dla pól tablicy po znaku równości '=', np.:

.array tab .word      ; tablica TAB o nieokreślonej z góry liczbie pól typu .WORD
 1,3                  ; [0]=1, [1]=3
 5                    ; [2]=5 
 [12] = 1             ; [12]=1
 [3]:[7]:[11] = 9,11  ; [3]=9, [4]=11, [7]=9, [8]=11, [11]=9, [12]=11
.enda

.array scr [24][40]   ; tablica dwuwymiarowa SCR typu .BYTE
  [11][15] = "ATARI"
.enda

Przykład tablicy tłumaczącej kod naciśniętego klawisza na kod INTERNAL.

.array TAB [255] .byte = $ff   ; alokowanie 256 bajtów [0..255] o wartości początkowej $FF

 [63]:[127] = "A"              ; przypisanie nowej wartości TAB[63]="A", TAB[127]="A"
 [21]:[85]  = "B"
 [18]:[82]  = "C"
 [58]:[122] = "D"
 [42]:[106] = "E"
 [56]:[120] = "F"
 [61]:[125] = "G"
 [57]:[121] = "H"
 [13]:[77]  = "I"
 [1] :[65]  = "J"
 [5] :[69]  = "K"
 [0] :[64]  = "L"
 [37]:[101] = "M"
 [35]:[99]  = "N"
 [8] :[72]  = "O"
 [10]:[74]  = "P"
 [47]:[111] = "Q"
 [40]:[104] = "R"
 [62]:[126] = "S"
 [45]:[109] = "T"
 [11]:[75]  = "U"
 [16]:[80]  = "V"
 [46]:[110] = "W"
 [22]:[86]  = "X"
 [43]:[107] = "Y"
 [23]:[87]  = "Z"
 [33]:[97]  = " "

 [52]:[180] = $7e
 [12]:[76]  = $9b

.enda

W w/w przykładzie stworzyliśmy tablicę TAB o rozmiarze 256 bajtów [0..255], typie danych .BYTE i wypełniliśmy pola wartością = $FF, dodatkowo zapisaliśmy wartości kodów literowych INTERNAL na pozycjach (indeksach tablicy) równych kodowi naciśnięcia klawisza (bez SHIFT-a i z SHIFT-em, czyli duże i małe litery).

Znak dwukropka ':' rozdziela poszczególne indeksy tablicy.

Przykład procedury detekcji ruchu joysticka, np.:

.local HERO

  .pages
  
  lda $d300
  and #$0f
  tay
  lda joy,y
  sta _jmp

  jmp null
_jmp equ *-2

left
right
up
down  

null

  rts

  .endpg

  _none     = 15
  _up       = 14
  _down     = 13
  _left     = 11
  _left_up  = 10
  _left_dw  = 9
  _right    = 7
  _right_up = 6
  _right_dw = 5

.array joy [16] .byte = .lo(null)

	[_left]     = .lo(left)
	[_left_up]  = .lo(left)
	[_left_dw]  = .lo(left)

	[_right     = .lo(right)
	[_right_up] = .lo(right)
	[_right_dw] = .lo(right)

	[_up]       = .lo(up)
	[_dw]       = .lo(down)
.enda

.endl

Innym przykładem może być umieszczenie wycentrowanego napisu, np.:

 org $bc40

.array txt 39 .byte
 [17] = "ATARI"
.enda

Do tak stworzonej tablicy odwołujemy się następująco:

 lda tab,y
 lda tab[23],x
 ldx tab[200]

Jeśli w nawiasie kwadratowym podamy wartość indeksu przekraczającą zadeklarowaną dla danej tablicy, zostanie wygenerowany komunikat błędu Constant expression violates subrange bounds.

MAKRA

Makra ułatwiają nam wykonywanie powtarzających się czynności, automatyzują je. Istnieją tylko w pamięci assemblera, dopiero w momencie wywołania są asemblowane. Przy ich pomocy MADS może odkładać i zdejmować z programowego stosu parametry dla procedur zadeklarowanych dyrektywą .PROC oraz przełączać banki rozszerzonej pamięci w trybie BANK SENSITIVE (OPT B+).

Deklaracja makra

Makr dotyczą n/w pseudo rozkazy i dyrektywy:

name .MACRO [arg1, arg2 ...] ['separator'] ["separator"]
     .MACRO name [(arg1, arg2 ...)] ['separator'] ["separator"]
     .EXITM [.EXIT]
     .ENDM [.MEND]
     :[%%]parameter
     :[%%]label

name .MACRO [(arg1, arg2 ...)] ['separator'] ["separator"] Deklaracja makra o nazwie name za pomocą dyrektywy .MACRO. Nazwa makra jest wymagana i konieczna, jej brak wygeneruje błąd. Do nazw makr nie można używać nazw mnemoników i pseudo rozkazów (błąd Reserved word).

Dopuszczalna jest lista z etykietami nazw argumentów jakie będą przekazywane do makra, taka lista może być ograniczona dodatkowo nawiasem okrągłym (). Przedstawianie argumentów w postaci nazw etykiet ma na celu poprawienie przejrzystości kodu makra. W samym ciele makra można używać zamiennie nazw etykiet argumentów lub ich numerycznych odpowiedników.

.macro SetColor val,reg
 lda :val
 sta :reg
.endm

Na końcu deklaracji makra może wystąpić deklaracja separatora i zarazem trybu przekazywania parametrów do makra (pojedyńczy apostrof bez zmian, podwójny apostrof z rozbijaniem parametrów na tryb adresacji i argument).

Domyślnym separatorem, rozdzielającym parametry przekazywane do makra jest znak przecinka ',' oraz spacji ' '.

name .MACRO 'separator'

Pomiędzy pojedyńczymi apostrofami '' możemy umieścić znak separatora, który będzie używany do oddzielenia parametrów przy wywołaniu makra (tylko do tego mogą służyć pojedyńcze apostrofy).

name .MACRO "separator"

Pomiędzy podwójnymi apostrofami "" możemy także umieścić znak separatora, który będzie używany do oddzielenia parametrów przy wywołaniu makra. Dodatkowo użycie podwójnego apostrofu sygnalizuje MADS-owi aby rozkładał przekazywane parametry na dwa elementy: tryb adresacji i argument, np.:

 test #12 200 <30

test .macro " "
.endm

Makro TEST ma zadeklarowany separator-spację przy użyciu apostrofu ", czyli po wywołaniu makra parametry zostaną rozłożone na dwa elementy: tryb adresacji i argument.

 #12   ->  tryb adresacji '#' argument 12
 200   ->  tryb adresacji ' ' argument 200
 <30   ->  tryb adresacji '#' argument 0   (obliczona wartość wyrażenia "<30")

 test '#' 12 ' ' 200 '#' 0

UAWAGA #1: Parametry ze znakiem operatora '<', '>' zostają obliczone i dopiero ich wynik jest przekazywany do makra (podstawiany pod parametr).

UAWAGA #2: Jeśli parametrem makra jest licznik pętli '#', '.R' (!!! pojedyńczy znak '#' lub dyrektywa '.R' a nie wyrażenie z udziałem tego znaku, tej dyrektywy !!!) wówczas do makra przekazywana jest wartość licznika pętli (podstawiana pod parametr).

Tą właściwość możemy wykorzystać do stworzenia "samopiszącego" się kodu, kiedy potrzebujemy tworzyć nowe etykiety typu "label0", "label1", "label2", "label3" ... itd. , np.:

 :32 find #

find .macro
      ift .def label:1
      dta a(label:1)
      eif
     .endm

W/w przykład zapisuje adres etykiety pod warunkiem że taka etykiety istnieje (została zdefiniowana).

`.EXITM [.EXIT]`

Zakończenie działania makra. Powoduje bezwzględne zakończenie działania makra.

`.ENDM [.MEND]`

Przy pomocy dyrektywy .ENDM lub .MEND kończymy deklarację aktualnego makra. Nie ma możliwości użycia dyrektywy .END jak ma to miejsce dla innych obszarów deklarowanych przez dyrektywy .LOCAL, .PROC, .ARRAY, .STRUCT, .REPT

:[%%]parameter Parametr jest liczbą decymalną dodatnią (>=0), poprzedzoną znakiem dwukropka ':' lub dwoma znakami procentu '%%'. Jeśli w makrze chcemy aby znak ':' określał liczbę powtórzeń a nie numer parametru wystarczy że następny znak po dwukropku nie będzie z przedziału '0'..'9', tylko np:

 :$2 nop
 :+2 nop
 :%10 nop

Parametr :0 (%%0) ma specjalne znaczenie, zawiera liczbę przekazanych parametrów. Z jego pomocą możemy sprawdzić czy wymagana liczba parametrów została przekazana do makra, np.:

  .IF :0<2 || :0>5
    .ERROR "Wrong number of arguments"
  .ENDIF

  IFT %%0<2 .or :0>5
    ERT "Wrong number of arguments"
  EIF

Przykład makra:

.macro load_word

   lda <:1
   sta :2
   lda >:1
   sta :2+1   
 .endm

 test ne
 test eq

.macro test
  b%%1 skip
.endm

Wywołanie makra

Makro wywołujemy poprzez jego nazwę, po niej mogą wystąpić parametry makra, rozdzielone separatorem którym jest domyślnie znak przecinka ',' lub spacji ' '. Liczba parametrów uzależniona jest od wolnej pamięci komputera PC. Jeśli przekazana liczba parametrów jest mniejsza od liczby parametrów używanych w danym makrze, wówczas pod brakujące parametry zostanie podstawiona wartość -1 ($FFFFFFFF). Tą właściwość można wykorzystać do sprawdzenia czy został przekazany parametr czy też nie, łatwiej jednak tego dokonać za pomocą parametru zerowego %%0.

 macro_name [Par1, Par2, Par3, 'Par4', "string1", "string2" ...]

Parametrem może być wartość, wyrażenie lub ciąg znaków ograniczony apostrofem pojedyńczym '' lub podwójnym "".

apostrofy pojedyńcze ' ' zostaną przekazane do makra razem ze znakami znajdującymi się pomiędzy nimi

apostrofy podwójne " " oznaczają ciąg znaków i tylko ciąg znaków znajdujący się pomiędzy apostrofami zostanie przekazany do makra

Wszelkie definicje etykiet w obrębie makra mają zasięg lokalny.

Jeśli poszukiwana przez assembler etykieta nie wystąpiła w obszarze makra, wówczas nastąpi jej szukanie w obszarze lokalnym (jeśli wystąpiła dyrektywa .LOCAL), następnie w procedurze (jeśli procedura jest aktualnie przetwarzana), na końcu w głównym programie.

Przykład wywołania makra:

 macro_name 'a',a,>$a000,cmp    ; dla domyślnego separatora ','
 macro_name 'a'_a_>$a000_cmp    ; dla zadeklarowanego separatora '_'
 macro_name 'a' a >$a000 cmp    ; dla domyślnego separatora ' '

Możliwe jest wywoływanie makr z poziomu makra, oraz rekurencyjne wywoływanie makr. W tym ostatnim przypadku należy być ostrożnym bo może dojść do przepełnienia stosu MADS-a. MADS zabezpiecza się przez rekurencją makr bez końca i zatrzymuje asemblacje gdy liczba wywołań makra przekroczy 4095 (błąd Infinite recursion).

Przykład makra, które spowoduje przepełnienie stosu MADS-a:

jump .macro

      jump

     .endm

Przykład programu, który przekazuje parametry do pseudo procedur ..\EXAMPLES\MACRO.ASM:

 org $2000
 
 proc PutChar,'a'-64    ; wywołanie makra PROC, jako parametr
 proc PutChar,'a'-64    ; nazwa procedury która będzie wywołana przez JSR
 proc PutChar,'r'-64    ; oraz jeden argument (kod znaku INTERNAL)
 proc PutChar,'e'-64
 proc PutChar,'a'-64

 proc Kolor,$23         ; wywołanie innej procedurki zmieniającej kolor tła

;---

loop jmp loop           ; pętla bez końca, aby zobaczyć efekt działania

;---

proc .macro             ; deklaracja makra PROC
 push =:1,:2,:3,:4      ; wywołanie makra PUSH odkładającego na stos argumenty
                        ; =:1 wylicza bank pamieci
 
 jsr :1                 ; skok do procedury (nazwa procedury w pierwszym parametrze)
 
 lmb #0                 ; Load Memory Bank, ustawia bank na wartosc 0
 .endm                  ; koniec makra PROC 

;---

push .macro             ; deklaracja makra PUSH

  lmb #:1               ; ustawia wirtualny bank pamięci

 .if :2<=$FFFF          ; jeśli przekazany argument jest mniejszy równy $FFFF to
  lda <:2               ; odłóż go na stosie
  sta stack
  lda >:2
  sta stack+1
 .endif 

 .if :3<=$FFFF
  lda <:3
  sta stack+2
  lda >:3
  sta stack+3
 .endif 

 .if :4<=$FFFF
  lda <:4
  sta stack+4
  lda >:4
  sta stack+5
 .endif 
 
 .endm
 

* ------------ *            ; procedura KOLOR
*  PROC Kolor  *
* ------------ *
 lmb #1                     ; ustawienie numeru wirtualnego banku na 1
                            ; wszystkie definicje etykiet będą teraz należeć do tego banku
stack org *+256             ; stos dla procedury KOLOR
color equ stack

Kolor                       ; kod procedury KOLOR
 lda color
 sta 712
 rts

 
* -------------- *          ; procedura PUTCHAR
*  PROC PutChar  *
* -------------- *
 lmb #2                     ; ustawienie numeru wirtualnego banku na 2
                            ; wszystkie definicje etykiet będą teraz należeć do tego banku
stack org *+256             ; stos dla procedury PUTCHAR
char  equ stack

PutChar                     ; kod procedury PUTCHAR
 lda char
 sta $bc40
scr equ *-2

 inc scr
 rts

Oczywiście stos w tym przykładowym programie jest programowy. W przypadku 65816 można byłoby użyć stosu sprzętowego. Dzięki temu, że zdefiniowane zmienne przypisywane są do konkretnego numeru banku, można stworzyć strukturę wywołania procedury czy funkcji podobną do tych z języków wyższego poziomu.

Prościej i efektywniej jednak skorzystać z deklaracji procedury .PROC jaką umożliwia MADS. Więcej o deklaracji procedury i operacjach jej dotyczących w rozdziale Procedury.

PROCEDURY .PROC

MADS wprowadza nowe możliwości w obsłudze procedur z parametrami. Nowe możliwości upodabniają ten mechanizm do tych znanych z języków wysokiego poziomu i są tak samo łatwe w użyciu dla programisty.

Aktualnie dołączone do MADS-a deklaracje makr (@CALL.MAC, @PULL.MAC, @EXIT.MAC) umożliwiają obsługę stosu programowego o wielkości 256 bajtów, czyli tej samej wielkości jak stos sprzętowy, udostępniają mechanizm zdejmowania ze stosu programowego i odkładania na stos programowy parametrów potrzebnych podczas wywoływania procedur, jak i wychodzenia z takich procedur. MADS uwzględnia możliwość rekurencji takich procedur.

Programista nie jest zaangażowany w ten mechanizm, może skupić uwagę na swoim programie. Musi tylko pamiętać o potrzebie zdefiniowania odpowiednich etykiet i dołączeniu odpowiednich makr podczas asemblacji programu.

Dodatkowo istnieje możliwość pominięcia "mechanizmu" stosu programowego MADS-a i skorzystanie z klasycznego sposobu ich przekazywania, za pomocą rejestrów CPU (dyrektywa .REG) lub przez zmienne (dyrektywa .VAR).

Inną właściwością procedur .PROC jest możliwość pominięcia ich podczas asemblacji jeśli nie wystąpiło żadne odwołanie do nich, czyli zostały zdefiniowane ale nie są wykorzystane. Wystąpi wówczas komunikat ostrzeżenia Unreferenced procedure ????. Pominięcie takiej procedury podczas asemblacji możliwe jest poprzez podanie parametru do MADS-a w linii poleceń -x 'Exclude unreferenced procedures'.

Wszelkie etykiety zdefiniowane w obszarze procedury .PROC są zasięgu lokalnego, można je też określić jako etykiety globalne zdefiniowane lokalnie o dostępie swobodnym, ponieważ można się do nich odwoływać co nie jest normalne w innych językach programowania.

W obszarze procedury .PROC istnieje możliwość zdefiniowania etykiet o zasięgu globalnym (patrz rozdział Etykiety globalne).

Jeśli chcemy dostać się do etykiet zdefiniowanych w procedurze spoza obszaru procedury, wówczas adresujemy z użyciem znaku kropki '.', np.:

 lda test.pole

.proc test

pole nop

.endp

Jeśli poszukiwana przez assembler etykieta nie wystąpiła w obszarze procedury .PROC, wówczas MADS będzie poszukiwał ją w obszarze niższym aż dojdzie do obszaru globalnego. Aby odczytać natychmiastowo wartość etykiety globalnej z poziomu procedury .PROC (czy też innego obszaru lokalnego) poprzedzamy nazwę etykiety znakiem dwukropka ':'.

MADS wymaga dla procedur wykorzystujących stos programowy, trzech globalnych definicji etykiet o konkretnych nazwach (adres stosu, wskaźnik stosu, adres parametrów procedury):

@PROC_VARS_ADR
@STACK_ADDRESS
@STACK_POINTER

Brak definicji w/w etykiet i próba użycia bloku .PROC wykorzystującego stos programowy spowoduje że MADS przyjmie swoje domyślne wartości tych etykiet: @PROC_VARS_ADR = $0500, @STACK_ADDRESS = $0600, @STACK_POINTER = $FE

MADS dla procedur wykorzystujących stos programowy wymaga także deklaracji makr o konkretnych nazwach. Dołączone do MADS-a deklaracje tych makr znajdują się w plikach:

@CALL    ..\EXAMPLES\MACROS\@CALL.MAC
@PUSH    ..\EXAMPLES\MACROS\@CALL.MAC
@PULL    ..\EXAMPLES\MACROS\@PULL.MAC
@EXIT    ..\EXAMPLES\MACROS\@EXIT.MAC

W/w makra realizują przekazywanie i odkładanie na programowy stos parametrów, oraz zdejmowanie i odkładanie parametrów dla procedur wykorzystujących stos programowy i wywoływanych z poziomu innych procedur wykorzystujących stos programowy.

Deklaracja procedury .PROC

Procedur dotyczą n/w dyrektywy:

 name .PROC [(.TYPE PAR1 .TYPE PAR2 ...)] [.REG] [.VAR]
 .PROC name [,address] [(.TYPE PAR1 .TYPE PAR2 ...)] [.REG] [.VAR]
 .ENDP [.PEND] [.END]

name .PROC [(.TYPE Par1,Par2 .TYPE Par3 ...)] [.REG] [.VAR] Deklaracja procedury name przy użyciu dyrektywy .PROC. Nazwa procedury jest wymagana i konieczna, jej brak wygeneruje błąd. Do nazw procedur nie można używać nazw mnemoników i pseudo rozkazów. Jeśli nazwa jest zarezerwowana wystąpi błąd z komunikatem Reserved word.

Jeśli chcemy wykorzystać jeden z mechanizmów MADS-a do przekazywania parametrów do procedur, musimy je wcześniej zadeklarować. Deklaracja parametrów procedury mieści się pomiędzy nawiasami okrągłymi ( ). Dostępne są cztery typy parametrów:

.BYTE  (8-bit)  relokowalne
.WORD  (16-bit) relokowalne
.LONG  (24-bit) nierelokowalne
.DWORD (32-bit) nierelokowalne

W obecnej wersji MADS-a nie ma możliwości przekazywania parametrów za pomocą struktur .STRUCT. Bezpośrednio po deklaracji typu, oddzielona minimum jedną spacją, następuje nazwa parametru. Jeśli deklarujemy więcej parametrów tego samego typu możemy rozdzielić ich nazwy znakiem przecinka ','. Przykład deklaracji procedury wykorzystującej stos programowy: name .PROC ( .WORD par1 .BYTE par2 ) name .PROC ( .BYTE par1,par2 .LONG par3 ) name .PROC ( .DWORD p1,p2,p3,p4,p5,p6,p7,p8 ) Dodatkowo używając dyrektyw .REG lub .VAR mamy możliwość określenia sposobu i metody przekazywania parametrów do procedur MADS-a. Przez rejestry CPU (.REG) lub przez zmienne (.VAR). Dyrektywy określające sposób przekazywania parametrów umieszczamy na końcu naszej deklaracji procedury .PROC Przykład deklaracji procedury wykorzystującej rejestry CPU: name .PROC ( .BYTE x,y,a ) .REG name .PROC ( .WORD xa .BYTE y ) .REG name .PROC ( .LONG axy ) .REG Dyrektywa .REG wymaga aby nazwy parametrów składały się z liter 'A', 'X', 'Y' lub ich kombinacji. Litery te odpowiadają nazwom rejestrów CPU i wpływają na kolejność użycia rejestrów. Ograniczeniem w liczbie przekazywanych parametrów jest ilość rejestrów CPU, przez co możemy przekazać do procedury w sumie maksimum 3 bajty. Zaletą takiego sposobu jes natomiast szybkość i małe zużycie pamięci RAM. Przykład deklaracji procedury wykorzystującej zmienne: name .PROC ( .BYTE x1,x2,y1,y2 ) .VAR name .PROC ( .WORD inputPointer, outputPointer ) .VAR name .PROC ( .WORD src+1, dst+1 ) .VAR Dla .VAR nazwy parametrów wskazują nazwy zmiennych do których będą ładowane przekazywane parametry. Metoda ta jest wolniejsza od .REG jednak nadal szybsza od metody ze stosem programowym. Procedurę opuszczamy w standardowy sposób, czyli przy pomocy rozkazu RTS. Dodanie rozkazu RTS w ciele procedury przy wyjściu z każdej ścieżki jest obowiązkiem programującego, a nie assemblera. Podobnie jak w przypadku bloku .LOCAL mamy możliwość określenia nowego adresu asemblacji dla bloku .PROC, np.: .PROC label,$8000 .ENDP .PROC label2,$a000 (.word ax) .reg .ENDP W przypadku procedur wykorzystujących stos programowy po zakończeniu procedury przez .ENDP MADS wywołuje makro @EXIT, którego zadaniem jest modyfikacja wskaźnika stosu programowego @STACK_POINTER, jest to konieczne dla prawidłowego działania stosu programowego. Użytkownik może sam zaprojektować swoje makro @EXIT, albo skorzystać z dołączonego do MADS-a (plik ..\EXAMPLES\MACROS\@EXIT.MAC), ma ono obecnie następującą postać: .macro @EXIT ift :1<>0 ift :1=1 dec @stack_pointer eli :1=2 dec @stack_pointer dec @stack_pointer els pha lda @stack_pointer sub #:1 sta @stack_pointer pla eif eif .endm Makro @EXIT nie powinno zmieniać zawartości rejestrów CPU jeśli chcemy zachować możliwość zwrócenie wyniku działania procedury .PROC poprzez rejestry CPU. .ENDP Dyrektywa .ENDP kończy deklarację bloku procedury.Wywołanie procedury Procedurę wywołujemy poprzez jej nazwę (identycznie jak makro), po niej mogą wystąpić parametry, rozdzielone separatorem w postaci znaku przecinka ',' lub spacji ' ' (nie ma możliwości zadeklarowania innych separatorów). Jeśli typ parametru nie będzie zgadzał się z typem zadeklarowanym w deklaracji procedury wystąpi komunikat błędu Incompatible types. Jeśli przekazana liczba parametrów różni się od liczby zadeklarowanych parametrów w deklaracji procedury to wystąpi komunikat błędu Improper number of actual parameters. Wyjątkiem jest procedura do której parametry przekazywane są przez rejestry CPU (.REG) lub zmienne (.VAR), w takich przypadkach możemy pominąć parametry, w domyśle są one już załadowane do odpowiednich rejestrów czy też zmiennych. Możliwe są trzy sposoby przekazania parametru:

'#' przez wartość

' ' przez wartość spod adresu (bez znaku poprzedzającego)

'@' przez akumulator (parametry typu .BYTE)

"string" przez ciąg znakowy, np. "label,x" Przykład wywołania procedury: name @ , #$166 , $A400 ; dla stosu programowego name , @ , #$3f ; dla .REG lub .VAR name "(hlp),y" "tab,y" ; dla .VAR lub dla stosu programowego (stos programowy korzysta z regX) MADS po napotkaniu wywołania procedury, która korzysta ze stosu programowego wymusza wykonanie makra @CALL. Jeśli jednak procedura nie korzysta ze stosu programowego, zamiast makra @CALL zostanie wynegerowany zwykły rozkaz JSR PROCEDURE. Do makra @CALL MADS przekazuje parametry wyliczone na podstawie deklaracji procedury (rozbija każdy parametr na trzy składowe: tryb adresacji, typ parametru, wartość parametru). @CALL_INIT 3\ @PUSH_INIT 3\ @CALL '@','B',0\ @CALL '#','W',358\ @CALL ' ',W,"$A400"\ @CALL_END PROC_NAME Makro @CALL odłoży na stos zawartość akumulatora, następnie wartość $166 (358 dec), następnie wartość spod adresu $A400. Więcej informacji na temat sposobu przekazywania parametrów do makr (znaczenia apostrofów '' i "") w rozdziale Wywołanie makra. Parametr przekazywany przez akumulator '@' powinien być zawsze pierwszym parametrem przekazywanym do procedury, jeśli wystąpi w innym miejscu zawartość akumulatora zostanie zmodyfikowana (domyślne makro @CALL nakłada takie ograniczenie). Oczywiście użytkownik może to zmienić pisząc swoją wersję makra @CALL. W przypadku procedur .REG lub .VAR kolejność wystąpienia parametru '@' nie ma znaczenia. Wyjście z procedury .PROC następuje poprzez rozkaz RTS. Po powrocie z procedury MADS wywołuje makro @EXIT które zawiera program modyfikujący wartość wskaźnika stosu @STACK_POINTER, jest to niezbędne w celu prawidłowego działania stosu programowego. Od wskaźnika stosu odejmowana jest liczba bajtów które zostały przekazane do procedury, liczba bajtów przekazywana jest do makra jako parametr. Dodanie rozkazu RTS w ciele procedury przy wyjściu z każdej ścieżki jest obowiązkiem programującego, a nie assemblera. Parametry procedury, odwołania Odwołania do parametrów procedury z poziomu procedury nie wymagają dodatkowych operacji ze strony programisty, np.: @stack_address equ $400 @stack_pointer equ $ff @proc_vars_adr equ $80 name .PROC (.WORD par1,par2) lda par1 clc adc par2 sta par1 lda par1+1 adc par2+1 sta par1+1 .endp icl '@call.mac' icl '@pull.mac' icl '@exit.mac' MADS w momencie napotkania deklaracji .PROC z parametrami, dokonuje automatycznej definicji tych parametrów przypisując im wartości na podstawie @PROC_VARS_ADR. W w/w przykładzie MADS dokona automatycznej definicji parametrów PAR1 = @PROC_VARS_ADR, PAR2 = @PROC_VARS_ADR + 2. Programista odwołuje się do tych parametrów po nazwie jaka została im nadana w deklaracji procedury, czyli podobnie jak ma to miejsce w językach wyższego poziomu. W MADS istnieje możliwość dostępu do parametrów procedury spoza procedury co nie jest już normalne w językach wyższego poziomu. Możemy odczytać z w/w przykładu zawartość PAR1, np.: lda name.par1 sta $a000 lda name.par1+1 sta $a000+1 Wartość PAR1 została przepisane pod adres $A000, wartość PAR1+1 pod adres $A000+1. Oczywiście możemy tego dokonać tylko bezpośrednio po zakończeniu tej konkretnej procedury. Trzeba pamiętać że parametry takich procedur odkładane są pod wspólnym adresem @PROC_VARS_ADR, więc z każdym nowym wywołaniem procedury wykorzystującej stos programowowy zawartość obszaru <@PROC_VARS_ADR .. @PROC_VARS_ADR + $FF> ulega zmianom. Jeśli procedura ma zadeklarowane parametry typu .REG programista powinien zatroszczyć się o to aby je zapamiętać czy też właściwie wykorzystać zanim zostaną zmodyfikowane przez kod procedury. W przypadku parametrów typu .VAR nie trzeba się o nic martwić ponieważ parametry zostały zapisane do konkretnych komórek pamięci skąd zawsze możemy je odczytać. OBSZAR LOKALNY Głównym zadaniem obszaru lokalnego w MADS jest stworzenie nowej przestrzeni nazw dla etykiet. Wszelkie etykiety zdefiniowane w obszarze lokalnym .LOCAL są zasięgu lokalnego, można je też określić jako etykiety globalne zdefiniowane lokalnie o dostępie swobodnym, ponieważ można się do nich odwoływać co nie jest normalne w innych językach programowania. Obszary lokalne są addytywne tzn. że może być wiele bloków .LOCAL o tej samej nazwie, nie zostanie wygenerowany komunikat błędu Label ... declared twice. W obszarze lokalnym .LOCAL istnieje możliwość zdefiniowania etykiet o zasięgu globalnym (patrz rozdział Etykiety globalne). Jeśli poszukiwana przez assembler etykieta nie wystąpiła w obszarze lokalnym .LOCAL, wówczas MADS będzie poszukiwał ją w obszarze niższym aż dojdzie do obszaru globalnego. Aby odczytać natychmiastowo wartość etykiety globalnej z poziomu obszaru lokalnego .LOCAL (czy też innego obszaru lokalnego) poprzedzamy nazwę etykiety znakiem dwukropka ':'. Deklaracja obszaru lokalnego .LOCAL Obszarów lokalnych dotyczą n/w dyrektywy: [name] .LOCAL [,address] .LOCAL [name] [,address] .ENDL [.LEND] [.END] [name] .LOCAL [,address] Deklaracja obszaru lokalnego o nazwie name za pomocą dyrektywy .LOCAL. Nazwa obszaru nie jest wymagana i nie jest konieczna. Do nazw obszarów lokalnych nie można używać nazw mnemoników i pseudo rozkazów. Jeśli nazwa jest zarezerwowana wystąpi błąd z komunikatem Reserved word. Po nazwie obszaru lokalnego (lub po dyrektywie .LOCAL) możemy podać nowy adres asemblacji bloku lokalnego. Po zakończeniu takiego bloku (.ENDL) przywracany jest poprzedni adres asemblacji zwiększony o długość bloku lokalnego. label .local,$4000 .endl .local label2,$8000 .endl .local .endl .local label3 .endl Wszelkie definicje etykiet w obszarze .LOCAL są typu lokalnego. Aby odwołać się do etykiety globalnej o tej samej nazwie co etykieta lokalna należy poprzedzić ją znakiem dwukropka ':', np.: lab equ 1 .local lab equ 2 lda #lab ldx #:lab .endl W w/w przykładzie do rejestru A zostanie załadowana wartość 2, natomiast do rejestru X wartość 1. Jeśli poszukiwana przez assembler etykieta nie wystąpiła w obszarze .LOCAL, wówczas nastąpi jej szukanie w obszarze makra (jeśli jest aktualnie przetwarzane), potem w procedurze (jeśli procedura jest aktualnie przetwarzana), na końcu w głównym programie. W zadeklarowanym obszarze lokalnym wszystkie definicje etykiet rozróżniane są na podstawie nazwy obszaru lokalnego. Aby dotrzeć do zdefiniowanej etykiety w obszarze lokalnym spoza obszaru lokalnego musimy znać nazwę obszaru i etykiety w nim występującej, np.: lda #name.lab1 ldx #name.lab2 .local name lab1 = 1 lab2 = 2 .endl W adresowaniu takiej struktury .LOCAL używamy znaku kropki '.'. Obszary lokalne możemy zagnieżdżać, możemy je umieszczać w ciele procedur zadeklarowanych przez dyrektywę .PROC. Obszary lokalne są addytywne, tzn. może istnieć wiele obszarów lokalnych o tej samej nazwie, wszystkie symbole występujące w tych obszarach należeć będą do wspólnej przestrzeni nazw. Długość wygenerowanego kodu w bloku LOCAL można sprawdzić przy pomocy dyrektywy .LEN (.SIZEOF). .ENDL Dyrektywa .ENDL kończy deklarację obszaru lokalnego. Przykład deklaracji obszaru lokalnego: org $2000 tmp ldx #0 <------------- etykieta w obszarze globalnym | lda obszar.pole <--- | odwolanie do obszaru lokalnego | | .local obszar | | deklaracja obszaru lokalnego | | lda tmp <--- | | | | | lda :tmp | | <--- odwolanie do obszaru globalnego | | tmp nop <--- | definicja w obszarze lokalnym | pole lda #0 <--- <--- definicja w obszarze lokalnym | lda pole <----------------- odwolanie w obszarze lokalnym .endl koniec deklaracji obszaru lokalnego SKŁADNIA MADS akceptuje podobną składnię jak QA, XASM. Jest jednak mniej tolerancyjny w kwestii komentarzy umieszczanych na końcu linii (komentarze powinny być poprzedzone odpowiednim znakiem) lub bardziej tolerancyjny w przypadku białych spacji i w przypadkach braku argumentu dla mnemonika rozkazu CPU, np.: asl -> asl @ lda # -> lda #0 MADS akceptuje brak białych spacji rozdzielających mnemonik i argument, pod warunkiem że znaki argumentu nie zaczynają się znakiem '@' używanym w nazwach etykiet lub znakami '%', ':' używanymi do oznaczenia numeru parametru w makrach (%%numer, :numer), np.: lda$44 lda# lda(80),y Komentarze Znaki komentarza jednoliniowego powinniśmy poprzedzać znakiem ';' lub '*'. Do oznaczania komentarza jednoliniowego najbezpieczniej jest jednak używać średnika ';' ponieważ znak '*' ma też inne znaczenia, może oznaczać operację mnożenia, czy też aktualny adres podczas asemblacji. Średnik natomiast dedykowany jest tylko i wyłącznie do oznaczania komentarzy. Do oznaczenia komentarza jednoliniowego możliwe jest też użycie znaków '//', a dla wieloliniowego znaków '/* */'. * to jest komentarz ; to jest komentarz lda #0 ; to jest komentarz dta 1 , 3 * BŁĘDNY KOMENTARZ, ZOSTANIE ŹLE ZINTERPRETOWANY org $2000 + 1 BŁĘDNY KOMENTARZ, ZOSTANIE ŹLE ZINTERPRETOWANY nop // to jest komentarz // to jest komentarz dta 1,2, /* komentarz */ 3,4 lda /* komentarz */ #0 /* ... to jest komentarz wieloliniowy ... */ /************************************* to tez jest komentarz wieloliniowy **************************************/ Znaki oznaczające komentarz wieloliniowy '/* */' i znaki oznaczające komentarz jednoliniowy '//' można stosować bez ograniczeń. Łączenie/Dzielenie wielu wierszy listingu w jeden wiersz Dowolną ilość wierszy listingu możemy połączyć (rozdzielić) w jeden wiersz używając znaku '\', np.: lda 20\ cmp 20\ beq *-2 lda 20 \ cmp 20 \ beq *-2 lda #0 \lop sta $a000,y \ iny \ bne lop ; komentarz tylko na końcu takiego wiersza Jeśli po znaku '\' nie umieścimy znaku spacji, wówczas mnemonik czy inny ciąg znakowy może zostać zinterpretowany jako etykieta, należy pamiętać że znak '\' oznacza początek nowej linii. MADS kończy przetwarzać taki wiersz, aż do napotkania komentarza lub napotkania końca ciągu znakowego, dlatego komentarze możemy umieszczać tylko na końcu takiego wielo-wiersza. UWAGA!!! Umieszczenie znaku '\' na końcu wiersza oznacza dla MADS-a chęć kontynuowania aktualnego wiersza od następnego wiersza, np.: lda\ #\ 12 Dla w/w przykładu otrzymamy rozkaz 'LDA #12'. Łączenie wielu mnemoników Możliwość łączenia dwóch mnemoników za pomocą znaku dwukropka ':' znana jest już z XASM-a. W MADS ta możliwość została rozszerzona o łączenie dowolnej liczby znanych MADS-owi mnemoników, np.: lda:cmp:req 20 lda:iny:sta:iny $600,y WYRAŻENIA Termin wyrażenie oznacza sekwencję operatorów i operandów (argumentów), która określa operacje, tj. rodzaj i kolejność obliczeń. Wyrażeniem złożonym nazywa się takie wyrażenie, w którym występuje dwa lub więcej operatorów. Operatory, które oddziaływują tylko na jeden operand, nazywa się jednoargumentowymi (unarnymi). Operatory dwuargumentowe nazywa się binarnymi. Wartościowanie wyrażenia przebiega w porządku, określonym pierwszeństwem operatorów i w kierunku, określonym przez kierunek wiązania operatorów. Liczby MADS akceptuje zapis liczb w formacie decymalnym, hexadecymalnym, binarnym oraz w kodach ATASCII i INTERNAL.

zapis decymalny: -100 -2437325 1743

zapis hexadecymalny: $100 $e430 $000001 0x12 0xa000 0xaabbccdd

zapis binarny: %0001001010 %000000001 %001000

zapis kodami ATASCII: 'a' 'fds' 'W'*

zapis kodami INTERNAL: "B" "FDSFSD" "."* Tylko pierwszy znak ciągu ATASCII, INTERNAL jest znaczący. Znak '*' za apostrofem zamykającym powoduje invers znaku. Dodatkowo możliwe są jeszcze dwie operacje '+' i '-' dla ciągów znakowych, które powodują zwiększenie/zmniejszenie kodów znaków ograniczonych apostrofami. "FDttrteSFSD"-12 'FDSFdsldksla'+2 Operatory Binary operators: + Addition - Subtraction * Multiplication / Division % Remainder & Bitwise and | Bitwise or ^ Bitwise xor << Arithmetic shift left >> Arithmetic shift right = Equal == Equal (same as =) <> Not equal != Not equal (same as <>) < Less than > Greater than <= Less or equal >= Greater or equal && Logical and || Logical or Unary operators: + Plus (does nothing) - Minus (changes sign) ~ Bitwise not (complements all bits) ! Logical not (changes true to false and vice versa) < Low (extracts low byte) > High (extracts high byte) ^ High 24bit (extracts high byte) = Extracts memory bank : Extracts global variable value Operator precedence: first [] (brackets) + - ~ < > (unary) * / % & << >> (binary) + - | ^ (binary) = == <> != < > <= >= (binary) ! (unary) && (binary) last || (binary) ETYKIETY Etykiety zdefiniowane w programie mogą posiadać zasięg lokalny lub globalny, w zależności od miejsca w jakim zostały zdefiniowane. Oprócz tego można zdefiniować etykiety tymczasowe, które także mogą posiadać zasięg lokalny lub globalny.

Zasięg globalny etykiety oznacza, że jest ona widoczna z każdego miejsca w programie, niezależnie czy jest to makro .MACRO, procedura .PROC czy obszar lokalny .LOCAL.

Zasięg lokalny etykiety oznacza, że jest ona widoczna tylko w konkretnie zdefiniowanym obszarze, np. przez dyrektywy: .MACRO, .PROC, .LOCAL.

etykiety muszą zaczynać się znakiem ['A'..'Z','a'..'z','_','?','@']

pozostałe dopuszczalne znaki etykiety to ['A'..'Z','a'..'z','0'..'9','_','?','@']

etykiety występują zawsze na początku wiersza

etykiety poprzedzone "białymi znakami" powinny kończyć się znakiem ':' aby uniknąć błędnej interpretacji takiej etykiety jako makra

w adresowaniu etykieta może być poprzedzona znakiem ':' informuje to asembler że odwołujemy się do etykiety w bloku głównym programu (odwołujemy się do etykiety globalnej) Przykład definicji etykiet: ?nazwa EQU $A000 ; definicja etykiety tymczasowej globalnej nazwa = * ; definicja etykiety globalnej nazwa2=12 ; definicja etykiety globalnej @?nazwa EQU 'a'+32 ; definicja etykiety globalnej name: equ 12 ; definicja etykiety globalnej nie zaczynającej się od pierwszego znaku wiersza nazwa: = 'v' ; definicja etykiety globalnej nie zaczynającej się od pierwszego znaku wiersza W porównaniu do QA/XASM doszła możliwość użycia znaku zapytania '?' i "małpki" '@' w nazwach etykiet. Użycie znaku kropki '.' w nazwie etykiety jest dopuszczalne, jednak nie zalecane. Znak kropki zarezerwowany jest do oznaczania rozszerzenia mnemonika, do oznaczenia dyrektyw assemblera, w adresowaniu nowych struktur MADS-a. Znak kropki '.' na początku nazwy etykiety sugeruje że jest to dyrektywa assemblera, natomiast znak zapytania '?' na początku etykiety oznacza etykietę tymczasową, taką której wartość może się zmieniać wielokrotnie w trakcie asemblacji. Etykiety anonimowe W celu zapewnienia przejrzystości kodu użycie etykiet anonimowych ograniczone jest tylko dla skoków warunkowych oraz do 10-u wystąpień w przód/tył. Dla etykiet anonimowych został zarezerwowany znak '@', po takim znaku musi wystąpić znak określający skok w przód '+' lub w tył '-'. Dodatkowo można określić numer wystąpienia etykiety anonimowej z zakresu [0..9], brak numeru wystąpienia oznacza domyślnie 0 (zero). @+[0..9] ; forward @-[0..9] ; backward @+ ; @+0 @- ; @-0 @ dex ---- ------- bne @+ | -- | stx $80 | | | @ lda #0 | -- | bne @- --- | bne @-1 --------- ldx #6 @ lda:cmp:req 20 @ dex bne @-1 Etykiety lokalne Każda definicja etykiety w obrębie makra .MACRO, procedury .PROC czy obszaru lokalnego .LOCAL domyślnie jest zasięgu lokalnego, innymi słowy jest lokalna. Takich etykiet użytkownik nie musi dodatkowo oznaczać. Etykiety lokalne definiujemy używając n/w równoważnych pseudo rozkazów: EQU = Aby mieć dostęp do etykiet o zasięgu globalnym (czyli zdefiniowanych poza makrem .MACRO, procedurą .PROC, obszarem lokalnym .LOCAL) i o takich samych nazwach jak lokalne, należy użyć operatora ':', np.: lp ldx #0 ; definicja globalna etykiety LP test test test .macro lda :lp ; znak ':' przed etykietą odczyta wartość etykiety globalnej LP sta lp+1 ; odwołanie do etykiety lokalnej LP w obszarze makra lp lda #0 ; definicja etykiety lokalnej LP w obszarze makra .endm W w/w przykładzie występują definicje etykiet o tych samych nazwach (LP), lecz każda z nich ma inną wartość i jest innego zasięgu. Etykiety globalne Każda definicja etykiety dokonana w głównym bloku programu poza obszarem makra .MACRO, procedury .PROC czy obszaru lokalnego .LOCAL jest zasięgu globalnego, innymi słowy jest globalna. Etykiety globalne definiujemy używając n/w równoważnych pseudo rozkazów: EQU = lub dyrektywy .DEF o składni: .DEF :label [= expression] Dyrektywa .DEF umożliwia zdefiniowanie etykiety w aktualnym obszarze lokalnym, znak ':' na początku etykiety sygnalizuje etykietę globalną. Użycie dyrektywy o składni .DEF :label pozwala na zdefiniowanie etykiety globalnej z pominięciem aktualnego poziomu lokalności. Znak dwukropka ':' na początku etykiety ma specjalne znaczenie, informuje że odwołujemy się do etykiety globalnej, czyli etykiety z głównego bloku programu z pominięciem wszystkich poziomów lokalności. Więcej informacji na temat użycia dyrektywy .DEF w rozdziale Dyrektywa .DEF Przykład definicji etykiet globalnych: lab equ * lab2 equ $4000 ?tmp = 0 ?tmp += 40 .proc name .def :?nazwa = $A000 .def :nazwa=20 .local lok1 .def :@?nazw = 'a'+32 .endl .endp Przykładem zastosowania definicji etykiety globalnej tymczasowej jest m.in. makro @CALL (plik ..\EXAMPLES\MACROS\@CALL.MAC), w którym występuje definicja etykiety tymczasowej ?@STACK_OFFSET. Jest ona później wykorzystywana przez pozostałe makra wywoływane z poziomu makra @CALL, a służy do optymalizacji programu odkładającego parametry na stos programowy. @CALL .macro .def ?@stack_offset = 0 ; definicja etykiety globalnej tymczasowej ?@stack_offset ... ... @CALL_@ .macro sta @stack_address+?@stack_offset,x .def ?@stack_offset = ?@stack_offset + 1 ; modyfikacja etykiety ?@stack_offset .endm Etykiety tymczasowe Definicja etykiety tymczasowej posiada tą właściwość, że jej wartość może ulegać zmianie wielokrotnie nawet podczas jednego przebiegu asemblacji. Normalnie próba ponownej definicji etykiety kończy się komunikatem Label declared twice. Nie będzie takiego komunikatu jeśli jest to etykieta tymczasowa. Zasięg etykiet tymczasowych uzależniony jest od obszaru w jakim etykieta została zdefiniowana. Etykiety tymczasowe mogą posiadać zasięg lokalny (Etykiety lokalne) lub globalny (Etykiety globalne). Etykietę tymczasową definiuje użytkownik poprzez umieszczenie na początku nazwy etykiety znaku zapytania '?', np.: ?label Etykiet tymczasowych nie powinno używać się do nazw procedur .PROC, makr .MACRO, obszarów lokalnych .LOCAL, struktur .STRUCT, tablic .ARRAY. Etykiety tymczasowe definiujemy używając n/w równoważnych pseudo rozkazów: EQU = Dodatkowo możemy je modyfikować za pomocą znanych z C operatorów: -= expression += expression -- ++ W/w operatory modyfikujące dotyczą tylko etykiet tymczasowych, próba ich użycia dla innego typu etykiety skończy się komunikatem błędu Improper syntax. Przykład użycia etykiet tymczasowych: ?loc = $567 ?loc2 = ?loc+$2000 lda ?loc sta ?loc2 ?loc = $123 lda ?loc Etykiety lokalne w stylu MAE Opcja OPT ?+ informuje MADS aby etykiety zaczynające się znakiem '?' interpretował jako etykiety lokalne tak jak robi to MAE. Domyślnie etykiety zaczynające się znakiem '?' traktowane są przez MADS jako etykiety tymczasowe Etykiety tymczasowe. Przykład użycia etykiet lokalnych w stylu MAE: opt ?+ org $2000 local1 ldx #7 ?lop sta $a000,x dex bpl ?lop local2 ldx #7 ?lop sta $b000,x dex bpl ?lop SPARTA DOS X Budowa plików Sparta DOS X, Atari DOS Przedruk z Serious Magazine, autor Qcyk/Dial. Plik sam w sobie jest tylko niewiele wartym zbiorem bajtów. Mnóstwo liczb, które mogą oznaczać wszystko, a zarazem nic, jeśli nie wiadomo jak je zinterpretować. Większość plików wyposaża się z tego powodu w różnorodne nagłówki, w których pamiętane są informacje o tym co plik zawiera, ew. jak go potem traktować przy odczycie. Do takich należą również pliki wykonywalne, binarne, czy po prostu: przeznaczone do załadowania z poziomu DOS'u. Wszak DOS to też program i jak każdy inny ma prawo oczekiwać danych o określonej, znanej mu strukturze. Tradycyjne pliki binarne, rozpoznawane przez wszystkie DOS'y dla komputerów Atari XL/XE, mają budowę blokową, gdzie każdy blok posiada swój nagłówek. Istnieją dwa rodzaje nagłówków: 1. dta a($ffff),a(str_adr),a(end_adr) 2. dta a(str_adr),a(end_adr) str_adr - adres, pod który zostanie załadowany pierwszy bajt danych end_adr - adres, pod który zostanie załadowany ostatni bajt Pierwszy blok w pliku musi mieć nagłówek typu $ffff, pozostałe bloki dowolnie. Za nagłówkiem oczywiście powinny znaleźć się dane w ilości: (end_adr-str_adr)+1 Tyle tytułem przypomnienia. Twórcy systemu Sparta DOS X zachowali powyższy standard, dodając jednocześnie kilka nowych typów nagłówków. Ciągle więc mamy do czynienia z plikiem podzielonym na bloki, z tym że rodzajów bloków jest teraz dużo więcej. Oto one: 1. Blok nierelokowalny (ładowany pod stały adres w pamięci): dta a($fffa),a(str_adr),a(end_adr) Jest to to samo co blok $ffff - nie ma znaczenia, który zostanie użyty. $fffa będzie jednak wyraźnie wskazywać, że program jest przeznaczony dla SDX - inny DOS takiego pliku nie odczyta. 2. Blok relokowalny (ładowany pod MEMLO we wskazany rodzaj pamięci): dta a($fffe),b(blk_num),b(blk_id) dta a(blk_off),a(blk_len) blk_num - numer bloku w pliku. Każdy blok relokowalny powinien posiadać swój własny numer. Ponieważ adresy ładowania bloków nie są znane, bloki identyfikowane są właśnie poprzez swoje numery. Mogą one przyjmować wartości z zakresu 0-7, z tym że w praktyce stosuje się zwykle numerację od 1 w górę. blk_id - bity 1-5 stanowią indeks pamięci, do której blok ma zostać załadowany. Spotkałem się z dwoma wartościami: $00 - pamięć podstawowa $02 - pamięć rozszerzona Ustawienie dodatkowo bitu 7 oznacza brak bloku danych. SDX nic wtedy nie ładuje, ale rezerwuje pamięć. blk_off - tzw. przesunięcie adresów w bloku, czyli po prostu adres, pod który był assemblowany kod. Jest to potrzebne przy uaktualnianiu adresów odwołujących się do zawartości bloku. blk_len - długość bloku. Tyle danych powinno być za nagłówkiem chyba, że jest to blok rezerwujący pamięć wtedy danych nie ma. Pisząc kod relokowalny trzeba mieć na uwadze kilka ograniczeń jakie narzuca idea "przemieszczalnego" kodu. Wszystkie adresy odwołujące się do obszaru takiego programu muszą zostać uaktualnione podczas ładowania, w związku z tym nie można używać sekwencji takich jak np.: lda coś ... coś equ * ... Zamiast tego, pozostaje np.: lda _coś ldx _coś+1 ... _coś dta a(coś) ... coś equ * 3. Blok aktualizacji adresów odnoszących się do bloku relokowalnego: dta a($fffd),b(blk_num),a(blk_len) blk_num - numer bloku, do którego odnoszą się uaktualniane adresy. blk_len - długość bloku aktualizacji (bez nagłówka). Jest ona ignorowana. Adresy są uaktualniane poprzez dodanie do adresu istniejącego różnicy pomiędzy adresem, pod który został załadowany wskazany blok relokowalny, a wartością blk_off (adresem asemblacji) tego bloku. Można to przedstawić wzorem: ADR=ADR+(blk_adr-blk_off) "Ciało" bloku aktualizacji stanowią wskaźniki do poprawianych adresów oraz rozkazy specjalne. Wskaźnik jest liczbą z zakresu $00-$fb i oznacza przesunięcie względem miejsca poprzedniej aktualizacji. Miejsce to jest pamiętane przez program ładujący jako bezpośredni adres, nazwijmy go licznikiem aktualizacji. Licznik ten można zainicjować za pomocą funkcji specjalnych, którymi są liczby większe od $fb: $fc oznacza koniec bloku aktualizacji, $fd,a(ADDR) następuje aktualizacja adresu wskazanego bezpośrednio przez ADDR. Tym samym wartość ADDR jest wpisywana do licznika aktualizacji i od niej będą liczone kolejne przesunięcia, $fe,b(blk_num) do licznika aktualizacji wstawiany jest adres bloku wskazanego przez blk_num, czyli kolejne aktualizacje będą się odnosiły do kodu zawartego w tym bloku, $ff licznik aktualizacji zwiększany jest o $fa (bez aktualizacji adresu). 4. Blok aktualizacji adresów procedur zdefiniowanych symbolami: dta a($fffb),c'SMB_NAME',a(blk_len) SMB_NAME - symboliczna nazwa procedury (lub tablicy, rejestru systemowego itp.) Osiem znaków w kodzie ATASCII, blk_len - jak w bloku $fffd. Po nagłówku występuje ciąg wskaźników określających położenie adresów do zaktualizowania - identycznie jak w bloku $fffd. Adresy są zmieniane poprzez dodanie do istniejącego adresu, adresu procedury określonej symbolem. Pozwala to na wykorzystywanie w programach procedur, których adresów nie znamy, np. procedur dodawanych przez inne programy uruchamiane w środowisku SDX. Także procedury systemowe powinny być wykorzystywane w ten sposób, przecież mogą one mieć różne adresy w różnych wersjach Sparty. 5. Blok definicji nowych symboli: dta a($fffc),b(blk_num),a(smb_off) dta c'SMB_NAME' blk_num - numer bloku, w którym znajduje się definiowana procedura. Wynika z tego, że procedura musi być załadowana jako blok relokowalny. smb_off - przesunięcie adresu procedury w bloku, czyli offset procedury względem początku bloku (pierwszy bajt ma numer 0) powiększony o wartość blk_off tego bloku. Inaczej jest to adres pod jaki procedura została zassemblowana, SMB_NAME - symboliczna nazwa definiowanej procedury. Bloki typu $fffb, $fffc, $fffd nie są na stałe zatrzymywane w pamięci. System wykorzystuje je tylko podczas ładowania programu. Programowanie Sparta DOS X (SDX) Składnia dotycząca obsługi Sparta DOS X, zaczerpnięta została z FastAssemblera autorstwa Marka Goderskiego, poniżej cytat z instrukcji dołączonej do FA. Pliki źródłowe *.FAS można obecnie bez większych problemów asemblować MADS-em. Rozkazy relokowalne mają zawsze 2 bajtowy argument, nie ma możliwości relokowania 3 bajtowych argumentów (65816). Najważniejszą nowością w SDX dla programisty jest możliwość prostego pisania programów relokowalnych. Ponieważ procesor MOS 6502 nie posiada adresowania względnego, (prócz krótkich skoków warunkowych) programiści z ICD zastosowali specjalne mechanizmy ładowania bloków programu. Cały proces polega na załadowaniu bloku, a następnie specjalnego bloku aktualizacji adresów. Wszystkie adresy w bloku programu są liczone od zera. Wystarczy więc dodać do nich wartość memlo aby otrzymać adres właściwy. Które adresy zwiększyć, a które pozostawić? Właśnie po to jest specjalny blok aktualizacji który zawiera wskaźniki (specjalnie kodowane) do tychże adresów. Tak więc po bloku lub blokach RELOC obowiązkowe jest wykonanie UPDATE ADRESS dla poprawnego działania programu. Również po blokach SPARTA w których rozkazy (lub wektory) odwołują się do bloków RELOC lub EMPTY obowiązkowe jest wykonanie UPDATE ADRESS. Następną innowacją jest wprowadzenie symboli. Otóż niektóre procedury usługowe SDX zostały zdefiniowane za pomocą nazw! Nazwy te maja zawsze 8 liter (podobnie jak nazwy plików). Zamiast korzystać z tablic wektorów lub skoków (jak w OS) korzystamy z symboli definiowanych SMB. Po wczytaniu bloku lub bloków programu SDX ładuje blok aktualizacji symboli i w podobny sposób jak przy blokach relokowalnych zamienia adresy w programie. Symbole mogą być używane dla bloków RELOC i SPARTA. Programista może zdefiniować własne symbole zastępujące SDX lub zupełnie nowe dla wykorzystania przez inne programy. Robi się to poprzez blok UPDATE NEW. Trzeba jednak wiedzieć że nowy symbol musi być zawarty w bloku RELOC. Liczba bloków RELOC i EMPTY jest ograniczona do 7 przez SDX. Bloki takie można łączyć w łańcuchy np: blk sparta $600 ... blk reloc main ... blk empty $100 main ... blk reloc extended ... blk empty $200 extended Oznacza to że rozkazy w tych blokach mogą odwoływać się do wszystkich bloków w łańcuchu. Łańcuch taki nie jest przerywany przez aktualizację adresów, lub symboli ale jest niszczony przez definicję nowego symbolu, oraz inne bloki (np: dos). Uwaga: Łańcuch taki ma sens tylko wtedy gdy wszystkie jego bloki ładują się do tej samej pamięci, lub gdy program przy odpowiednich odwołaniach przełącza pamięć. Uwaga: Rozkazy i wektory w blokach RELOC i EMPTY nie powinny odwoływać się do bloków SPARTA! Może to spowodować błąd gdy użytkownik załaduje program komendą LOAD, a użyje go po dłuższym czasie. O ile bloki RELOC i EMPTY były bezpieczne to nigdy nie wiadomo co jest w pamięci tam gdzie ostatnio był blok SPARTA! Równie niebezpieczne jest używanie odwołań do bloków RELOC i EMPTY przez bloki SPARTA (powód jak wyżej), jednakże podczas instalowania nakładek (*.sys) z użyciem INSTALL jest to czasem niezbędne, stąd jest dopuszczalne. Można także inicjować blok SPARTA (porzez $2E2) będzie on wtedy zawsze uruchomiony, a potem już zbędny. Uwaga: Pomiędzy blokami SPARTA, a RELOC i EMPTY może dojść do kolizji adresów! FA rozpoznaje odwołania do innych bloków poprzez adresy, przyjmując PC dla RELOC i EMPTY od $1000, tak więc gdy mieszamy te bloki należy mieć pewność ze SPARTA leży poniżej $1000 (np:$600) lub powyżej ostatniego bloku relokowalnego, zazwyczaj wystarcza $4000. Błąd taki nie jest przez kompilator wykrywany ! KOD RELOKOWALNY Kod relokowalny to taki kod, który nie ma z góry określonego adresu ładowania do pamięci komputera, kod taki musi zadziałać niezależnie od adresu załadowania. W Atari XE/XL kod relokowalny udostępnia system Sparta DOS X (SDX), więcej na ten temat można przeczytać w rozdziale Programowanie Sparta DOS X. Kod relokowalny dla SDX posiada podstawowe ograniczenie jakim jest relokowanie tylko adresów typu WORD, nie ma także obsługi rozkazów CPU 65816. MADS udostępnia możliwość generowania kodu relokowalnego w formacie SDX jak i swoim własnym niekompatybilnym z SDX, który znosi wcześniej wymienione ograniczenia. Format zapisu pliku z kodem relokowalnym MADS-a jest podobny do tego znanego z SDX, podobnie występuje tutaj blok główny i bloki dodatkowe z informacją o adresach które należy poddać relokacji. MADS stosuje prostszy zapis bloków aktualizacji, bez "kompresji" jaką stosuje SDX. Zalety kodu relokowalnego MADS-a:

uwzględnia rozmiar argumentów dla CPU 6502, 65816

można używać wszystkie rozkazy CPU, bez ograniczeń

pozwala na relokacje młodszych i starszych bajtów adresu Ograniczenia kodu relokowalnego MADS-a:

deklaracji etykiet przez EQU dokonujemy przed blokiem .RELOC

jeśli chcemy zdefiniować nową etykietę w bloku .RELOC musimy jej nazwę poprzedzić spacją lub tabulatorem (etykieta globalna)

nie można używać pseudo rozkazów ORG, RMB, LMB, NMB oraz dyrektywy .DS

nie można relokować najstarszego bajtu ze słowa 24bit, np. lda ^$121416 Przykładem tego jak prosto można stworzyć kod relokowalny jest plik ..\EXAMPLES\TETRIS_RELOC.ASM, który od strony użytej listy rozkazów CPU i pseudo rozkazów definiujących dane niczym nie różni się od wersji nierelokowalnej ..\EXAMPLES\TETRIS.ASM Blok relokowalny .RELOC Blok relokowalny MADS-a zostanie wygenerowany po użyciu dyrektywy: .RELOC [.BYTE|.WORD] Blok aktualizacji dla bloku relokowalnego MADS-a wywołujemy używając pseudo rozkazu BLK: BLK UPDATE ADDRESS Po dyrektywie .RELOC możliwe jest podanie typu bloku relokowalnego (.BYTE, .WORD), domyślnie jest to typ .WORD. Typ .BYTE dotyczy bloku przeznaczonego do umieszczenia wyłącznie na stronie zerowej (będzie zawierał rozkazy strony zerowej), MADS będzie asemblował taki blok od adresu $0000. Typ .WORD oznacza że MADS będzie asemblował blok relokowalny od adresu $0100 i będzie przeznaczony do umieszczenia w dowolnym obszarze pamięci (nie będzie zawierał rozkazów strony zerowej). Nagłówek bloku .RELOC przypomina ten znany z DOS-a, dodatkowo został on rozszerzony o 10 nowych bajtów czyli w sumie zajmuje 16 bajtów, np.: HEADER .WORD = $FFFF START_ADDRESS .WORD = $0000 END_ADDRESS .WORD = FILE_LENGTH-1 MADS_RELOC_HEADER .WORD = $524D UNUSED .BYTE = $00 CONFIG .BYTE (bit0) @STACK_POINTER .WORD @STACK_ADDRESS .WORD @PROC_VARS_ADR .WORD MADS_RELOC_HEADER zawsze o wartości $524D co odpowiada znakom 'MR' (M-ADS R-ELOC) FILE_LENGTH to długość bloku relokowalnego bez 16 bajtowego nagłówka CONFIG wykorzystany jest obecnie tylko bit0 tego bajtu, bit0=0 oznacza blok relokowalny asemblowany od adresu $0000, bit0=1 blok relokowalny asemblowany od adresu $0100 Ostatnie 6 bajtów zawiera informację o wartościach etykiet potrzebnych do działania stosu programowego @STACK_POINTER, @STACK_ADDRESS, @PROC_VARS_ADR jeśli zostały użyte podczas asemblacji bloków relokowalnych. Jeśli poszczególne bloki .RELOC zostały zasemblowane z różnymi wartościami tych etykiet i są one linkowane wystąpi wówczas komunikat ostrzeżenia Incompatible stack parameters. Jeśli stos programowy nie został użyty wartościami tych etykiet są zera. Pseudo rozkaz .RELOC powoduje przełączenie MADS-a w tryb generowania kodu relokowalnego z uwzględnianiem rozmiaru argumentów rozkazów CPU 6502, 65816. W obszarze takiego kodu niemożliwe jest używanie pseudo rozkazów ORG, LMB, NMB, RMB oraz dyrektywy .DS. Niemożliwy jest powrót MADS-a do trybu generowania kodu nie relokowalnego, możliwe jest wygenerowanie więcej niż jednego bloku .RELOC. Użycie dyrektywy .RELOC powoduje dodatkowo zwiększenie licznika wirtualnych banków MADS-a, przez co taki obszar staje się lokalny i niewidoczny dla innych bloków. Więcej informacji na temat wirtualnych banków w rozdziale Wirtualne banki pamięci (OPT B-). Na końcu bloku .RELOC wymagane jest wygenerowanie bloku aktualizacji, realizuje to pseudo rozkaz BLK z identyczną składnią jak dla bloku relokowalnego SDX ("BLK UPDATE ADDRESS"). Format zapisu takiego bloku aktualizacji nie jest jednak identyczny z SDX, ma następującą postać: HEADER WORD ($FFEF) TYPE CHAR (B-YTE, W-ORD, L-ONG, D-WORD, <, >) DATA_LENGTH WORD DATA WORD [BYTE] HEADER zawsze o wartości $FFEF TYPE typ danych zapisany jest na bitach 0..6 tego bajtu i określa typ modyfikowanych adresów, znak "<" oznacza młodszy bajt adresu, znak ">" oznacza starszy bajt adresu. DATA_LENGTH to liczba 2-bajtowych danych (adresów) do modyfikacji DATA to właściwy ciąg danych służących modyfikacji głównego bloku relokowalnego. Pod wskazanym tutaj adresem należy odczytać wartość typu TYPE a następnie zmodyfikować na podstawie nowego adresu ładowania. Wyjątek stanowi blok aktualizacji dla starszych bajtów adresów ">", dla takiego bloku w DATA zapisywany jest jeszcze dodatkowy bajt BYTE (młodszy bajt modyfikowanego adresu). Aby dokonać aktualizacji starszych bajtów, musimy odczytać bajt spod adresu WORD w DATA, dodać go do aktualnego adresu relokacji i dodać jeszcze młodszy bajt z BYTE w DATA. Tak nowo obliczony starszy bajt umieszczamy pod adresem WORD z DATA. Symbole zewnętrzne Symbole zewnętrzne informują, że zmienne i procedury które reprezentują będą znajdowały się gdzieś na zewnątrz, poza aktualnym programem. Nie musimy określać gdzie. Musimy jedynie podać ich nazwy oraz typy. W zależności od typu danych jakie reprezentuje symbol instrukcje asemblera tłumaczone są na odpowiednie kody maszynowe, asembler musi znać rozmiar używanych danych. Aktualnie nie istnieje możliwość dokonywania operacji na symbolach external typu '^' (najstarszy bajt). Symbole zewnętrzne mogą być używane w blokach relokowalnych .RELOC jak i w zwykłych blokach DOS-a. Symbole zewnętrzne (external) deklarujemy używając pseudo rozkazu EXT lub dyrektywy .EXTRN: label EXT type label .EXTRN type .EXTRN label1,label2,label3... type Blok aktualizacji dla symboli external wywołujemy używając pseudo rozkazu BLK: BLK UPDATE EXTERNAL UWAGA: Zostaną zapisane symbole, które zostały użyte w programie. Symbole external nie mają zdefiniowanej wartości tylko typ (.BYTE, .WORD, .LONG , .DWORD) np.: name EXT .BYTE label_name EXT .WORD .EXTRN label_name .WORD wait EXT .PROC (.BYTE delay) Symbol external z deklaracją procedury .PROC przyjmuje domyślnie typ .WORD, próba odwołania się do nazwy takiej etykiety zostanie potraktowana przez MADS jako próba wywołania procedury, więcej na temat wywołań procedur .PROC w rozdziale Procedury. W procesie asemblacji po napotkaniu odwołania do symbolu external zawsze podstawiane są zera. Symbole external przydać się nam mogą wówczas gdy chcemy zasemblować program oddzielnie, niezależnie od reszty właściwego programu. W takim programie występują wówczas najczęściej odwołania do procedur, zmiennych które zostały zdefiniowane gdzieś indziej, na zewnątrz, a my nie znamy ich wartości tylko typ. W tym momencie z pomocą przychodzą symbole external, które umożliwiają asemblację takiego programu mimo braku właściwych procedur czy zmiennych. Innym zastosowaniem symboli external mogą być tzw. "pluginy" programy zewnętrzne połączone z programem głównym i realizujące dodatkowe czynności. Są to swoistego rodzaje biblioteki, wykorzystujące procedury programu głównego, rozszerzające jego funkcjonalność. Aby stworzyć taki plugin należałoby określić jakie procedury udostępnia program główny (ich nazwy+parametry i typ) oraz stworzyć procedurę odczytu pliku z symbolami external, ta procedura realizowałaby dołączanie pluginów do głównego programu. Poniżej format zapisu nagłówka w pliku z symbolami external typu B-YTE, W-ORD, L-ONG i D-WORD po wywołaniu przez BLK UPDATE EXTERNAL: HEADER WORD ($FFEE) TYPE CHAR (B-YTE, W-ORD, L-ONG, D-WORD, <, >) DATA_LENGTH WORD LABEL_LENGTH WORD LABEL_NAME ATASCII DATA WORD .. .. .. HEADER zawsze o wartości $FFEE TYPE typ danych zapisany jest na bitach 0..6 tego bajtu i określa typ modyfikowanych adresów DATA_LENGTH to liczba 2-bajtowych danych (adresów) do modyfikacji LABEL_LENGTH to długość nazwy symbolu wyrażona w bajtach LABEL_NAME to nazwa symbolu w kodach ATASCII DATA właściwy ciąg danych służących modyfikacji głównego bloku relokowalnego. Pod wskazanym tutaj adresem należy odczytać wartość typu TYPE a następnie zmodyfikować na podstawie nowej wartości symbolu. Przykładem zastosowania symboli external i struktur .STRUCT jest przykładowa biblioteka prymitywów graficznych (PLOT, LINE, CIRCLE) z katalogu ..\EXAMPLES\LIBRARIES\GRAPHICS\LIB. Poszczególne moduły wykorzystują tutaj dość sporą liczbę zmiennych na stronie zerowej, jeśli chcemy aby adresy tych zmiennych były relokowalne musielibyśmy każdą z osobna zmienną zadeklarować jako symbol zewnętrzny przez EXT (lub .EXTRN). Możemy to uprościć wykorzystując tylko jeden symbol zewnętrzny i strukturę danych .STRUCT. Za pomocą struktur definiujemy "mapę" zmiennych ZP, potem jeden symbol external ZPAGE typu .BYTE bo chcemy aby zmienne były na stronie zerowej. Teraz odwołując się do zmiennej musimy zapisać to w sposób wymuszający relokowalność np. ZPAGE+ZP.DX i tak powstał moduł całkowicie relokowalny z możliwością zmiany adresu zmiennych w przestrzeni strony zerowej. Symbole publiczne Symbole publiczne udostępniają zmienne i procedury występujące w bloku relokowalnym pozostałej części asemblowanego programu. Dzięki symbolom publicznym możemy odwoływać się do zmiennych i procedur "zaszytych" np. w bibliotekach. Symbole publiczne mogą być używane w blokach relokowalnych .RELOC jak i w zwykłych blokach DOS-a. MADS sam rozpoznaje czy podana do upublicznienia etykieta jest zmienną, stałą czy też procedurą zadeklarowną przez .PROC, nie jest wymagana żadna dodatkowa informacja jak w przypadku symboli zewnętrznych. Symbole publiczne deklarujemy używając n/w dyrektyw: .PUBLIC label [,label2,...] .GLOBAL label [,label2,...] .GLOBL label [,label2,...] Dyrektywy .GLOBAL i .GLOBL zostały dodane z myślą o kompatybilności z innymi assemblerami, ich znaczenie jest identyczne z dyrektywą .PUBLIC. Blok aktualizacji dla symboli publicznych wywołujemy używając pseudo rozkazu BLK: BLK UPDATE PUBLIC Poniżej format zapisu nagłówka w pliku z symbolami publicznymi po wywołaniu przez BLK UPDATE PUBLIC: HEADER WORD ($FFED) LENGTH WORD TYPE BYTE (B-YTE, W-ORD, L-ONG, D-WORD) LABEL_TYPE CHAR (C-ONSTANT, V-ARIABLE, P-ROCEDURE, A-RRAY, S-TRUCT) LABEL_LENGTH WORD LABEL_NAME ATASCII ADDRESS WORD MADS automatycznie dobiera odpowiedni typ dla upublicznianej etykiety: C-ONSTANT etykieta nie poddająca się relokacji V-ARIABLE etykieta poddająca się relokacji P-ROCEDURE procedura zadeklarowana przez .PROC, podlega relokacji A-RRAY tablica zadeklarowana przez .ARRAY, podlega relokacji S-TRUCT struktura zadeklarowana przez .STRUCT, nie podlega relokacji Jeśli symbol dotyczy struktury .STRUCT wówczas zapisywane są dodatkowe informacje (typ pola struktury, nazwa pola struktury, liczba powtórzeń pola struktury): STRUCT_LABEL_TYPE CHAR (B-YTE, W-ORD, L-ONG, D-WORD) STRUCT_LABEL_LENGTH WORD STRUCT_LABEL_NAME ATASCII STRUCT_LABEL_REPEAT WORD Jeśli symbol dotyczy tablicy .ARRAY wówczas zapisywane są dodatkowe informacje (maksymalny zadeklarowany indeks tablicy, typ zadeklarowanych pól tablicy): ARRAY_MAX_INDEX WORD ARRAY_TYPE CHAR (B-YTE, W-ORD, L-ONG, D-WORD) Jeśli symbol dotyczy procedury .PROC wówczas zapisywane są dodatkowe informacje, niezależnie od tego czy procedura miała czy też nie miała zadeklarowane parametry: PROC_CPU_REG BYTE (bits 00 - regA, 01 - regX, 10 - regY) PROC_TYPE BYTE (D-EFAULT, R-EGISTRY, V-ARIABLE) PARAM_COUNT WORD Dla symboli dotyczących procedur .REG zapisywane są już teraz tylko typy tych parametrów w ilości PARAM_COUNT: PARAM_TYPE CHAR (B-YTE, W-ORD, L-ONG, D-WORD) ... ... Dla symboli dotyczących procedur .VAR zapisywane są typy parametrów i ich nazwy. PARAM_COUNT określa całkowitą długość tych danych: PARAM_TYPE CHAR (B-YTE, W-ORD, L-ONG, D-WORD) PARAM_LENGTH WORD PARAM_NAME ATASCII ... ... HEADER zawsze o wartości $FFED LENGTH to liczba symboli zapisanych w bloku aktualizacji TYPE typ symbolizowanych danych B-YTE, W-ORD, L-ONG, D-WORD LABEL_TYPE typ symbolu: V-ARIABLE, C-ONSTANT, P-ROCEDURE, A-RRAY, S-TRUCT Dla typu P zapisywane są dodatkowe informacje: PROC_CPU_REG, PROC_TYPE, PARAM_COUNT, PARAM_TYPE Dla typu A zapisywane są dodatkowe informacje: ARRAY_MAX_INDEX, ARRAY_TYPE Dla typu S zapisywane są dodatkowe informacje: STRUCT_LABEL_TYPE, STRUCT_LABEL_LENGTH, STRUCT_LABEL_NAME, STRUCT_LABEL_REPEAT LABEL_LENGTH długość etykiety symbolu publicznego wyrażona w bajtach LABEL_NAME etykieta symbolu publicznego zapisana w kodach ATASCII ADDRESS adres przypisany symbolowi w bloku relokowalnym .RELOC. Ta wartość zostaje poddana relokacji poprzez dodanie do niej aktualnego adresu asemblacji. PROC_CPU_REG informacja o kolejności użycia rejestrów CPU dla procedury typu .REG PROC_TYPE typ procedury: D-EFAULT domyślny typ wykorzystujący do przekazywania parametrów stos programowy MADS-a R-EGISTRY parametry do procedury przekazywane są przez rejestry CPU (.REG) V-ARIABLE parametry do procedury przekazywane są przez zmienne (.VAR) PARAM_COUNT informacja o liczbie parametrów procedury (.REG) lub całkowitej długości danych zawierających informację o typie parametrów i ich nazwach (.VAR) PARAM_TYPE typ parametrów zapisany za pomocą znaków 'B', 'W', 'L', 'D' PARAM_LENGTH długość nazwy parametru (.VAR) PARAM_NAME nazwa parametru w kodach ATASCII (.VAR) Linkowanie .LINK .LINK 'filename' Dyrektywa .LINK wymaga podania jako parametru nazwy pliku do relokacji. Akceptowane są tylko pliki DOS Atari, pliki SDX nie są akceptowane. Jeśli adres ładowania pliku jest inny niż $0000 oznacza to że plik nie zawiera kodu relokowalnego, jednak może zawierać bloki aktualizacji dla symboli zewnętrznych i publicznych. Dyrektywa .LINK akceptuje pliki o dowolnym adresie ładowania, jednak relokacji poddawane są tylko te o adresie ładowania $0000, więcej szczegółów na temat budowy takiego pliku zostało zawartych w rozdziale Blok relokowalny .RELOC. Dyrektywa .LINK pozwala na łączenie kodu relokowalnego z nierelokowalnym. MADS na podstawie bloków aktualizacji dokonuje automatycznej relokacji takiego pliku. Uwzględniane są wszystkie 3 rodzaje bloków aktualizacji (ADDRESS, EXTERNAL, PUBLIC). Nie ma ograniczeń co do adresu pod którym umieszczany jest plik relokowalny. Jeśli blok relokowalny do działania wymaga stosu programowego MADS-a wówczas etykiety @STACK_POINTER, @STACK_ADDRESS, @PROC_VARS_ADR zostaną automatycznie zaktualizowane na podstawie nagłówka bloku .RELOC. Wymagane jest aby bloki .RELOC i program główny operowały na tym samym stosie programowym jeśli jest on konieczny. MNEMONIKI Dostępne rozkazy 6502 LDA LDX LDY STA STX STY ADC AND ASL SBC JSR JMP LSR ORA CMP CPY CPX DEC INC EOR ROL ROR BRK CLC CLI CLV CLD PHP PLP PHA PLA RTI RTS SEC SEI SED INY INX DEY DEX TXA TYA TXS TAY TAX TSX NOP BPL BMI BNE BCC BCS BEQ BVC BVS BIT Możliwe jest użycie rozszerzenia mnemonika po znaku kropki '.' dla rozkazów typu LDA, LDX, LDY, STA, STX, STY: .b lub .z BYTE .a lub .w lub .q WORD np. lda.w $80 ; AD 80 00 lda $80 ; A5 80 Dostępne nielegalne rozkazy 6502 ASO RLN LSE RRD SAX LAX DCP ISB ANC ALR ARR ANE ANX SBX LAS SHA SHS SHX SHY NPO CIM Dostępne rozkazy 65816 Oczywiście dostępne są rozkazy 6502, a oprócz nich: STZ SEP REP TRB TSB BRA COP MVN MVP PEA PHB PHD PHK PHX PHY PLB PLD PLX PLY RTL STP TCD TCS TDC TSC TXY TYX WAI WDM XBA XCE INA DEA BRL JSL JML Możliwe jest użycie rozszerzenia mnemonika w stylu XASM a:, z:, r: ,np.: XASM MADS lda a:0 lda.a 0 ldx z:0 lda.z 0 org r:$40 org $40,* Możliwe jest użycie rozszerzenia mnemonika po znaku kropki '.' dla rozkazów typu LDA, LDX, LDY, STA, STX, STY: .b lub .z BYTE .a lub .w lub .q WORD .t lub .l TRIPLE, LONG (24bit) np. lda.w #$00 ; A9 00 00 lda #$80 ; A9 80 Wyjątki stanowią rozkazy n/w, którym nie można zmienić rozmiaru rejestru w adresowaniu absolutnym (niektóre assemblery nie wymagają dla tych rozkazów podania znaku '#', jednak MADS wymaga tego) #$xx SEP REP COP #$xxxx PEA Innym wyjątkiem jest tryb adresowania pośredni długi, który reprezentowany jest przez nawiasy kwadratowe [ ]. Jak wiemy tego typu nawiasy wykorzystywane są też do obliczania wyrażeń, jednak jeśli asembler napotka pierwszy znak '[' uzna to za tryb adresowania pośredni długi i jeśli nie zasygnalizowaliśmy chęci używania 65816 wystąpi błąd z komunikatem Illegal adressing mode. Aby "oszukać" assembler wystarczy dać przed kwadratowym nawiasem otwierającym '[' znak '+'. lda [2+4] ; lda [6] lda +[2+4] ; lda 6 DETEKCJA CPU Detekcja CPU6502, CPU65816 Przykład zaczerpnięty ze strony http://www.s-direktnet.de/homepages/k_nadj/cputest.html. Program potrafi zdiagnozować obecność jednego z mikroprocesorów: 6502, 65C02, 65816. /* How to detect on which CPU the assembler code is running (This information is from Draco, the author of SYSINFO 2.0) You can test on plain 6502-Code if there is a 65c816 CPU, the 16-Bit processor avaible in some XLs as a turbo-board, avaible. Draco told me how to do this: First we make sure, whether we are running on NMOS-CPU (6502) or CMOS (65c02,65c816). I will just show the "official" way which doesn`t uses "illegal opcodes": */ org $2000 opt c+ DetectCPU lda #$99 clc sed adc #$01 cld beq DetectCPU_CMOS DetectCPU_02 ldx #<_6502 ldy #>_6502 jsr $c642 lda #0 rts DetectCPU_CMOS lda #0 rep #%00000010 ;wyzerowanie bitu Z bne DetectCPU_C816 DetectCPU_C02 ldx #<_65c02 ldy #>_65c02 jsr $c642 lda #1 rts DetectCPU_C816 ldx <_65816 ldy >_65816 jsr $c642 lda #$80 rts _6502 dta c'6502',$9b _65c02 dta c'65c02',$9b _65816 dta c'65816',$9b Następny przykład detekcji CPU, ogranicza się do określenia obecności mikroprocesora 6502 lub 65816. Program po disasemblacji inaczej wygląda dla 6502, inaczej dla 65816. 6502 rozkaz 'inc @' uzna za 'nop', rozkaz 'xba' uzna za 'sbc #'. Dzięki takiej "przeźroczystości" możemy być pewni że program nie wykona żadnej nielegalnej operacji i uczciwie rozpozna właściwy CPU. Pomysłodawcą tego zwięzłego i jakże sprytnego testu jest Ullrich von Bassewitz. org $2000 opt c+ ; 65816 enabled lda #0 inc @ ; increment accumulator cmp #1 bcc cpu6502 ; ostateczny test na obecnosc 65816 xba ; put $01 in B accu dec @ ; A=$00 if 65C02 xba ; get $01 back if 65816 inc @ ; make $01/$02 cmp #2 bne cpu6502 cpu65816 ldx <text65816 ldy >text65816 jsr $c642 rts cpu6502 ldx <text6502 ldy >text6502 jsr $c642 rts text6502 dta c'6502',$9b text65816 dta c'65816',$9b BANKI PAMIĘCI Pewnie każdemu, kto miał do czynienia z architekturą małego Atari, pojęcie "bank pamięci" kojarzy się z pamięcią rozszerzoną, podzieloną na banki wielkości 16kb, przełączane w obszar <$4000..$7FFF>. MADS też może to rozumieć w ten sposób (opcja OPT B+, Sprzętowe banki pamięci), jednak domyślnie rozumie to w sposób bardziej wirtualny (opcja OPT B-, Wirtualne banki pamięci). Banków dotyczą n/w pseudo rozkazy: LMB #value NMB RMB LMB # (Load Memory Bank) Ustawiamy licznik banków MADS-a na konkretną wartość z zakresu <$00..$FF> (BANK = value), np. lmb #0 lmb #bank lmb #5 , $6500 ; tylko gdy OPT B+ NMB (Next Memory Bank) Zwiększamy o 1 licznik banków MADS-a (BANK = BANK + 1). nmb nmb $6500 ; tylko gdy OPT B+ RMB (Reset Memory Bank) Zerujemy licznik banków MADS-a (BANK = 0). rmb rmb $3500 ; tylko gdy OPT B+ rmb $8500 ; tylko gdy OPT B+ MADS podczas asemblacji, każdej nowo zdefiniowanej etykiecie przypisuje aktualną wartość licznika banków. Programista może mieć wpływ na wartość licznika banków dzięki w/w pseudo rozkazom.

Etykiety z przypisanym licznikiem banków MADS-a =0 są zasięgu globalnego.

Etykiety z przypisanym licznikiem banków MADS-a >0 są zasięgu lokalnego. Wirtualne banki pamięci (OPT B-) W MADS przez pojęcie "wirtualny bank pamięci" rozumiany jest każdy obszar oznaczony przez nowo zdefiniowaną etykietę z przypisaną aktualną wartością licznika banków (domyślnie licznik banków jest wyzerowany). Czyli wirtualny bank pamięci to nie koniecznie obszar pamięci <$4000..$7FFF>, ale każda etykieta reprezentująca jakiś obszar kodu programu, której przypisany został kod (wartość licznika banków) z zakresu <$00..$FF> przy pomocy odpowiednich pseudo rozkazów oddanych na użytek programisty (NMB, RMB, LMB). Wyjątek stanowią bloki .RELOC w których nie można samodzielnie zmieniać licznika banków, realizuje to automatycznie MADS, który zwiększa licznik za każdym wywołaniem dyrektywy .RELOC. Licznik banków w takim przypadku przyjmuje wartości z zakresu <$0001..$FFF7>. Programista może odczytać wartość licznika banków, który został przypisany etykiecie za pomocą operatora '=' np.: label ldx #=label W w/w przykładzie do rejestru regX CPU zapisaliśmy wartość licznika banków pamięci MADS-a przypisany etykiecie LABEL. Innym przydatnym operatorem może być znak dwukropka ':' umieszczony na początku nazwy etykiety. Spowoduje to że MADS odczyta wartość takiej etykiety pomijając ograniczenia zasięgu, które wprowadza licznik banków MADS-a. Niekiedy może spowodować to komplikacje, np. jeśli wystąpiło więcej etykiet o tej samej nazwie ale w różnych obszarach lokalnych albo w obszarach o różnych wartościach licznika wirtualnych banków. lmb #5 label5 nop lmb #6 label6 nop lda :label5 Dla w/w przykładu brak operatora ':' na początku nazwy etykiety w rozkazie 'lda :label5' skończy się komunikatem błędu ERROR: Undeclared label LABEL5 (BANK=6). Wirtualnych banków pamięci można użyc do indeksowania tablicy zawierającej wartości dla PORTB. Takie też jest ich zastosowanie w przypadku wybrania opcji OPT B+. Sprzętowe banki pamięci (OPT B+) Ten tryb działania MADS-a można określić jako "czuły na banki" (BANK SENSITIVE). Sprzętowe banki pamięci są rozszerzeniem wirtualnych banków. Rozumiane są przez MADS jako banki rozszerzonej pamięci, włączane w obszar <$4000..$7FFF>. Działanie pseudo rozkazów NMB, RMB, LMB zostaje rozszerzone o wywołanie makra @BANK_ADD, które można znaleźć w katalogu ..\EXAMPLES\MACROS\. W tym trybie działania MADS potrzebuje deklaracji konkretnych makr: @BANK_ADD @BANK_JMP oraz potrzebuje definicji etykiet o nazwach: @TAB_MEM_BANKS @PROC_ADD_BANK Etykieta @TAB_MEM_BANKS definiuje adres tablicy, z której wartości będą przepisywane do rejestru PORTB odpowiedzialnego za przełączanie banków rozszerzonej pamięci. Możemy sobie ułatwić sprawę i skorzystać z gotowej procedury wykrywającej banki rozszerzonej pamięci dołączonej do MADS-a, plik ..\EXAMPLES\PROCEDURES\@MEM_DETECT.ASM. Etykieta @PROC_ADD_BANK używana jest przez makro @BANK_ADD i definiuje adres pod jakim znajdzie się kod programu przełączający bank pamięci rozszerzonej. Programista może odczytać wartość licznika banków, który został przypisany etykiecie za pomocą operatora '=', np.: label ldy #=label W w/w przykładzie do rejestru regY zapisaliśmy wartość licznika banków pamięci MADS-a przypisany etykiecie LABEL. Jeśli licznik banków MADS-a = 0 to:

kod programu musi znajdować się poza obszarem <$4000..$7FFF>

nowo zdefiniowane etykiety w tym obszarze są globalne

można odwoływać się do wszystkich zdefiniowanych etykiet bez ograniczeń, bez względu na numer banku

skok w obszar banku możliwy przy użyciu makra @BANK_JMP (..\EXAMPLES\MACROS\@BANK_JMP.MAC), parametr dla tego makra nie musi być poprzedzony operatorem ':' Jeśli licznik banków MADS-a > 0 to:

kod programu musi znajdować się w obszarze <$4000..$7FFF>

nowo zdefiniowane etykiety w tym obszarze są lokalne

można odwoływać się tylko do etykiet globalnych i tych zdefiniowanych w obszarze aktualnego banku

pseudo rozkaz LMB, NMB powoduje wykonanie makra @BANK_ADD, które włącza nowy bank rozszerzonej pamięci na podstawie licznika banków MADS-a oraz ustawia nowy adres asemblacji (domyślnie na $4000)

pseudo rozkaz RMB powoduje wyzerowanie licznika banków pamięci MADS-a oraz ustawienie nowego adresu asemblacji poza bankiem (domyślnie na $8000)

skok w obszar innego banku możliwy przy użyciu makra @BANK_JMP (..\EXAMPLES\MACROS\@BANK_JMP), parametr dla tego makra musi być poprzedzony operatorem ':' Przykładem wykorzystania tego trybu pracy MADS-a jest plik ..\EXAMPLES\XMS_BANKS.ASM. W tym przykładzie kod programu znajduje się w dwóch różnych bankach rozszerzonej pamięci i wykonuje się jakby był jedną całością.

`MADS_RELOC_HEADER`	`zawsze o wartości $524D co odpowiada znakom 'MR' (M-ADS R-ELOC)`
`FILE_LENGTH`	`to długość bloku relokowalnego bez 16 bajtowego nagłówka`
`CONFIG`	`wykorzystany jest obecnie tylko bit0 tego bajtu, bit0=0 oznacza blok relokowalny asemblowany od adresu $0000, bit0=1 blok relokowalny asemblowany od adresu $0100`

`HEADER`	`zawsze o wartości $FFEF`
`TYPE`	`typ danych zapisany jest na bitach 0..6 tego bajtu i określa typ modyfikowanych adresów, znak "<" oznacza młodszy bajt adresu, znak ">" oznacza starszy bajt adresu.`
`DATA_LENGTH`	`to liczba 2-bajtowych danych (adresów) do modyfikacji`
`DATA`	`to właściwy ciąg danych służących modyfikacji głównego bloku relokowalnego. Pod wskazanym tutaj adresem należy odczytać wartość typu TYPE a następnie zmodyfikować na podstawie nowego adresu ładowania.`

`HEADER`	`zawsze o wartości $FFEE`
`TYPE`	`typ danych zapisany jest na bitach 0..6 tego bajtu i określa typ modyfikowanych adresów`
`DATA_LENGTH`	`to liczba 2-bajtowych danych (adresów) do modyfikacji`
`LABEL_LENGTH`	`to długość nazwy symbolu wyrażona w bajtach`
`LABEL_NAME`	`to nazwa symbolu w kodach ATASCII`
`DATA`	`właściwy ciąg danych służących modyfikacji głównego bloku relokowalnego. Pod wskazanym tutaj adresem należy odczytać wartość typu TYPE a następnie zmodyfikować na podstawie nowej wartości symbolu.`

`HEADER`	`zawsze o wartości $FFED`
`LENGTH`	`to liczba symboli zapisanych w bloku aktualizacji`
`TYPE`	`typ symbolizowanych danych B-YTE, W-ORD, L-ONG, D-WORD`
`LABEL_TYPE`	`typ symbolu: V-ARIABLE, C-ONSTANT, P-ROCEDURE, A-RRAY, S-TRUCT Dla typu P zapisywane są dodatkowe informacje: PROC_CPU_REG, PROC_TYPE, PARAM_COUNT, PARAM_TYPE Dla typu A zapisywane są dodatkowe informacje: ARRAY_MAX_INDEX, ARRAY_TYPE Dla typu S zapisywane są dodatkowe informacje: STRUCT_LABEL_TYPE, STRUCT_LABEL_LENGTH, STRUCT_LABEL_NAME, STRUCT_LABEL_REPEAT`
`LABEL_LENGTH`	`długość etykiety symbolu publicznego wyrażona w bajtach`
`LABEL_NAME`	`etykieta symbolu publicznego zapisana w kodach ATASCII`
`ADDRESS`	`adres przypisany symbolowi w bloku relokowalnym .RELOC. Ta wartość zostaje poddana relokacji poprzez dodanie do niej aktualnego adresu asemblacji.`
`PROC_CPU_REG`	`informacja o kolejności użycia rejestrów CPU dla procedury typu .REG`
`PROC_TYPE`	`typ procedury: D-EFAULT domyślny typ wykorzystujący do przekazywania parametrów stos programowy MADS-a R-EGISTRY parametry do procedury przekazywane są przez rejestry CPU (.REG) V-ARIABLE parametry do procedury przekazywane są przez zmienne (.VAR)`
`PARAM_COUNT`	`informacja o liczbie parametrów procedury (.REG) lub całkowitej długości danych zawierających informację o typie parametrów i ich nazwach (.VAR)`
`PARAM_TYPE`	`typ parametrów zapisany za pomocą znaków 'B', 'W', 'L', 'D'`
`PARAM_LENGTH`	`długość nazwy parametru (.VAR)`
`PARAM_NAME`	`nazwa parametru w kodach ATASCII (.VAR)`

Wstęp

Kompilacja

Podobieństwa

Różnice i nowe możliwości

Przełączniki assemblera

Kody wyjścia

Struktura pliku LST

Struktura pliku LAB

Struktura pliku H

REQ, RNE, RPL, RMI, RCC, RCS, RVC, RVS

SEQ, SNE, SPL, SMI, SCC, SCS, SVC, SVS

JEQ, JNE, JPL, JMI, JCC, JCS, JVC, JVS

ADD, SUB

ADB, SBB

ADW, SBW

PHR, PLR

INW, INL, IND, DEW, DEL, DED

MVA, MVX, MVY

MWA, MWX, MWY

CPB, CPW, CPL, CPD

BLK

label SET expression

label SMB 'string'

:repeat

OPT

ORG

INS 'filename'["filename"][*][+-value][,+-ofset[,length]]

ICL 'filename'["filename"]

DTA

SIN(centre,amp,size[,first,last])

COS(centre,amp,size[,first,last])

RND(min,max,length)

IFT, ELS, ELI, EIF

.SYMBOL label

.ALIGN N [,fill]

.REPT expression [,parameter1, parameter2, ...]

.PAGES [expression]

.SEGDEF label address length [attrib] [bank] .SEGMENT label .ENDSEG

.END

.VAR var1[=value1],var2[=value2]... (.BYTE|.WORD|.LONG|.DWORD) [=address]

.ZPVAR var1, var2... (.BYTE|.WORD|.LONG|.DWORD) [=address]

.PRINT [.ECHO]

.ERROR [ERT] 'string'["string"] | .ERROR [ERT] expression

.BYTE, .WORD, .LONG, .DWORD

.DBYTE

[label] .DS expression | label .DS [elements0][elements1][...] .type

.BY [+byte] bytes and/or ASCII

.WO words

.HE hex bytes

.SB [+byte] bytes and/or ASCII

.CB [+byte] bytes and/or ASCII

.FL floating point numbers

.EN

.ADR label

.LEN label ['filename'], .SIZEOF label, .FILESIZE 'filename'

.DEFINE macro_name expression

.UNDEF macro_name

.DEF label [= expression]

.IFDEF label

.IFNDEF label

.NOWARN

.USING, [.USE]

.GET [index] 'filename'... [.BYTE, .WORD, .LONG, .DWORD]

.WGET [index] | .LGET [index] | .DGET [index]

.PUT [index] = value

.SAV [index] ['filename',] length

.OR, .AND, .XOR, .NOT

.LO (expression), .HI (expression)

.IF, .ELSE, .ELSEIF, .ENDIF

#IF type expression [.OR type expression] [.AND type expression]

#WHILE type expression [.OR type expression] [.AND type expression]

#CYCLE #N

Asemblacja na stronie zerowej

Deklaracja struktury (.STRUCT)

name .STRUCT

Definiowanie danych strukturalnych, odwołania

Deklaracja tablicy wielowymiarowej (.ARRAY)

Deklaracja makra

name .MACRO [(arg1, arg2 ...)] ['separator'] ["separator"]

.EXITM [.EXIT]